Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama Sözleşmesi
Bu makalemizde sizlere bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinin ne olduğunu, bağışlayanın istem hakkının bir süreye tabi olup olmadığını, taşınırlarda bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesini, taşınmaz veya ayni hakka ilişkin dönme koşulunun tapu siciline şerh verilmesini ve bu sözleşme hakkında diğer birçok husus hakkında bilgilendirmelerde bulunacağız.
Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama Sözleşmesi Nedir?
Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi bağışlayanın, bağışlanan kişinin kendisinden önce ölmesi durumunda bağışladığı şeyin kendi mülküne döneceğini düzenleyen sözleşmedir. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinde bağış ölüm olayı şartına bağlanmaktadır. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinde bağışlanan kişinin bağışlayandan önce ölmesi koşuluna bağlanmaktadır. Böyle bir sözleşmenin akdedilmesinden sonra ölüm olayının gerçekleşmesi durumunda bağışlama konusu şey bağışlayanın mal varlığına geri dönecektir. Fakat önemle belirtmek isteriz ki sözleşmede bağış konusunun bağışlayandan farklı bir kişiye dönmesi şart olarak düzenlenmişse burada TBK madde 292’de hüküm altına alınan bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinden bahsedemeyiz. Yine benzer şekilde akit edilen sözleşmede bağışlananın bizzat ölmesi şartı yerine farklı bir kişinin ölmesi şart olarak düzenleme altına alınmışsa burada da burada TBK madde 292’de hüküm altına alınan bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinden bahsedemeyiz.
Bağışlayanın İstem Hakkı Bir Süreye Tabi Midir?
Yukarıda da açıkladığımız üzere bağışlayana dönme k0şullu bağışlama sözleşmesine şartın gerçekleşmesi durumunda bağışlanan şeyin mülkiyeti kendiliğinden bağışlayanın mülkiyetine dönecektir. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinden doğan istem hakkı bir süreye tabi midir? Gerek bağışlayanın gerek bağışlayanın mirasçılarının istem hakkı herhangi bir süreye tabi değildir. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi bozucu şarta bağlı olarak akit edilen bağışlamanın özel bir türü olup türüdür. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinde şartın gerçekleşmesi durumunda yapılan bağışlama son bulmaktadır. Artık bu durumda bağışlanana devir edilen şey devreden bağışlayanın mülkiyetine kendiliğinden döner. Çünkü akit edilen bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi ile tasarruf işlemi bozucu şart ile askıdadır ve tasarruf işlemi bozucu koşulun gerçekleşmesi ile hüküm duruma gelecektir. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi ile bir taşınmaz bağışlanmışsa bozucu şartın gerçekleşmesi ile bağışlananın üzerinde kalan tapu kaydı da illetten ve sebepten yoksun yolsuz bir tescil niteliğinde olacaktır. Bu nedenle de yukarıda da izah ettiğimiz üzere gerek bağışlayanın gerek bağışlayanın mirasçılarının bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinden doğan istem hakkı herhangi bir süreye tabi olmayacaktır.
Taşınırlarda Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama Sözleşmesi
Taşınırlar da bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinin konusu olabilir. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi bir taşınır için akdedilmişse sözleşmenin geçerliliği herhangi bir şekle bağlı değildir. Örneğin bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinin konusu bir araba ise sözleşmenin geçerliliği herhangi bir şekle bağlı olmayacaktır. Ancak uyuşmazlığın çıkması durumunda ispat noktasında sıkıntı yaşamamak için sözleşmenin konusunun taşınır olduğu durumlarda sözleşmenin yazılı şekilde akdedilmesinde fayda vardır. Bağışlayan, bağışlananın ölmesi durumunda bağışlananın mirasçılarına karşı istihkak davası açarak bağışlanan şeyi geri alabilir.
Taşınmaz Veya Üzerindeki Ayni Hakka İlişkin Dönme Koşulunun Tapu Siciline Şerh Verilmesi
Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinde tapu siciline şerh koydurma bağışlayana aittir. Türk Borçlar Kanunu madde 292’ye göre bağışlayanın dönme şartıyla bağışladığı şeyi güvence altına alması hakkıdır. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinde bağışlananın ölmesi halinde başka bir deyişle bağışlananın ölmesi şartının gerçekleşmesi durumunda bağışlayan geri dönme talebini bağışlananın mirasçılarına karşı ileri sürebileceği gibi bağışlanan taşınmazda hak elde eden 3. kişilere karşı da istem talebinde bulunabilir.
Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi sebebiyle tapu siciline verilen şerh mahiyeti itibariyle rücu şerhidir. Bu şerh bağışlama dolasıyla akit edilen sözleşmeden ayrı ve bağımsız bir hak yaratmayacaktır. Bu şerh bağışlayan kişinin korunmasına yönelik olup bu şerh sadece lehine bağışlama yapılan kişiye karşı değil, taşınmazı sonradan iktisap etmiş 3. kişilere karşı da ileri sürülebilir. Sözleşmenin akdedilmesi ile bağışlama konusu şey bağışlanana verilir. Bağışlanan bu andan itibaren malvarlığına giren bu şey üzerinde dilediği tasarruflarda bulunabilir. Hatta bağışlanan şeyi başkalarına devredebilir. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesindeki dönme koşulunun gerçekleşmesi halinde, bağış konusu şeyi devir alan üçüncü kişilere karşı da istem hakkının ileri sürülebilmesi için tapu siciline şerh zorunludur. Aksi halde iyi niyetle bağış konusu şeyi devralan üçüncü kişilere karşı istem hakkında bulunulamaz.
Taşınmazların bağışlanmasında resmi şekil şartı aranmakta olup taşınmaz üzerindeki ayni hakların rücu şartıyla bağışlanması durumunda dahi şerh verilebilir. Fakat önemle belirtmek isteriz ki bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi ile taşınmazların bağışlanmasında resmi şekil şartı zorunludur. Fakat yukarıda da açıkladığımız üzere bağışlayana dönme koşullu bağışlamada bağış konusu taşınır ise bir şekil zorunluluğu bulunmamaktadır.
Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama Sözleşmesinden Kaynaklanan Davanın Türü Nedir?
Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinden kaynaklanan dava niteliği itibariyle bir eda davasıdır. Eda davası davalının bir şeyi vermesini, yapmasını ya da yapmamasını hüküm altına almayı sağlayan dava türüdür.
Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama Sözleşmesinden Kaynaklanan Davada İhtiyati Tedbir
Bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinden kaynaklanan hakkının herhangi bir nedenle tehlikeye düştüğünden kuşkulanan bağışlayan TBK madde 171/2 uyarınca gerekli önlemlerin örneğin ihtiyati tedbir alınmasını talep edebilir. Türk Borçlar Kanunu madde 171/2’ye göre koşula bağlı hakkı tehlikeye düşürülen alacaklı, alacağı koşula bağlı olmayan alacaklıların haklarını korumak üzere başvurabilecekleri önlemleri alabilir.
Bağışı Geri Alma Hakkına Dair Süre Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlamada Uygulanır Mı?
TBK m. 297’de düzenlenen geri alma hakkına ilişkin hak düşürücü süre, TBK madde 292’de uygulanmamaktadır. Bahsi edilen bu hak düşürücü süre yalnızca TBK madde 295 ve TBK madde 296. hükümlerinde gösterilen durumlar için uygulanabilecektir. Yargıtay’ın konuya ilişkin kararları da bu yöndedir.
Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler
Biz bu makalemizde bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi hakkında genel bilgilere yer verdik. Bunun yanında bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinin tanımı, taşınırlarda bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesi ve taşınmaz veya üzerindeki ayni hakka ilişkin dönme koşulunun tapu siciline şerh verilmesi hakkında genel bilgilendirmelerde bulunduk. Bu süreçte belirtmekte fayda var ki bir aile hukuku avukatı ile yürütülmesi hem usul hatalarının önüne geçilmesi hem de sürecin daha hızlı ilerlemesi noktasında önemli olacaktır. Çelik & Baştürk Hukuk Ve Danışmanlık Ofisi miras hukuku avukatı olarak müvekkillerini miras hukuku alanında vekil olarak temsil etmekte ve hukuki danışmanlık vermektedir. Sitemizde yer alan avukata sor kısmından ofisimiz avukatları Av. Tolga ÇELİK ve Av. Nur BAŞTÜRK‘e sorularınızı yönlendirebilir ya da iletişim bilgileri kısmından kendilerine ulaşabilirsiniz.
