Bu yazıda, “Mirası Reddeden Sağ Kalan Eşin Katılma Alacağı” konusunu detaylı bir şekilde ele alacak, hem hukuki düzenlemeleri hem de bu düzenlemelerin taraflar üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz. Miras hukukunda sağ kalan eşin hakları, hem miras hukuku hem de eşler arasındaki mal rejimi kuralları ile korunmaktadır. Sağ kalan eş, mirasçı sıfatını kaybetse bile, yasal mal rejimi tasfiyesinden doğan katılma alacağı hakkını talep edebilir. Bu nedenle, tarafların ileride karşılaşabileceği hukuki uyuşmazlıkları önlemek adına, mirastan feragat veya mirasın reddi sözleşmelerinin yanı sıra, tarafların arzu etmesi halinde yasal mal rejiminden kaynaklanan haklar için de özel düzenlemeler yapılması gereklidir. Bu makalede, sağ kalan eşin katılma alacağı hakkına dair detaylı bir hukuki inceleme sunulmaktadır.
Mirastan Feragat Nedir?
Mirastan feragat, miras bırakan ile bir mirasçı arasında yapılan ve mirasçının gelecekteki miras payından feragat etmesini içeren bir sözleşmedir. Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) ilgili hükümlerine göre, feragat sözleşmesi, miras hakkını sona erdirirken, diğer mali hakları (örneğin, katılma alacağı) kapsamamaktadır.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları
Belirtmek isteriz ki mirastan feragat sözleşmesinin geçerli olabilmesi için belirli şekil şartlarına uyulması gereklidir:
- Sözleşme, noterde resmi senet olarak düzenlenmelidir.
- Tarafların açık ve serbest iradesine dayanmalıdır.
- Feragat eden mirasçı, gelecekteki tüm miras haklarından feragat ettiğini açıkça kabul etmelidir.
Mirastan feragat ile yasal mal rejimi tasfiyesinden doğan haklar arasında önemli bir fark bulunmakta olup, mirastan feragat, yalnızca miras payını etkiler; yasal mal rejimi tasfiyesinden doğan katılma alacağı hakkını ortadan kaldırmaz.
Katılma Alacağı Hakkı Nedir?
Katılma alacağı, eşler arasında yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi sona erdiğinde, eşlerden birinin diğerine karşı talep edebileceği bir haktır. Türk Medeni Kanunu’na göre, edinilmiş mallara katılma rejimine tabi her eş, diğer eşin edinilmiş mallarının yarısı üzerinde hak sahibidir. Sağ kalan eş, mirasçı sıfatını kaybetse bile, mal rejiminin tasfiyesinden doğan bu hakkını talep edebilir.
Katılma Alacağı ve Mirastan Feragat İlişkisi
Sağ kalan eş, miras hakkından feragat etmiş veya mirası reddetmiş olsa bile, yasal mal rejiminin sona ermesiyle birlikte ortaya çıkan katılma alacağı hakkını diğer mirasçılardan talep edebilir. Çünkü bu hak, miras hukuku ile değil, mal rejimi hükümleri ile ilgilidir.
Bu durumda mirastan feragat, yalnızca miras payını etkiler; katılma alacağını etkilemez. Dolayısıyla, mirastan feragat eden eşin katılma alacağı hakkını da ortadan kaldırmak için özel bir anlaşma yapılması gerekir.
Katılma Alacağından Feragat Mümkün mü?
Katılma alacağından feragat etmek mümkündür, ancak bunun geçerli olabilmesi için mal rejiminin sona ermiş olması gereklidir. Eşler, yasal mal rejimini sona erdirmek ve katılma alacaklarından feragat etmek için şu yolları izleyebilir:
1. Mal Ayrılığı Rejimine Geçiş
Eşler, Türk Medeni Kanunu madde 206’ya göre, bir mal rejimi sözleşmesi yaparak mal ayrılığı rejimine geçebilir.
TMK Madde 206: Haklı bir sebep varsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine, mevcut mal rejiminin mal ayrılığına dönüşmesine karar verebilir.
Bu durum, yasal mal rejimini sona erdirir ve eşlerin birbirine karşı katılma alacağı talep etme hakkı doğurur. Mal rejimi sona erdikten sonra taraflar, noter huzurunda düzenlenecek bir sözleşme ile katılma alacaklarından feragat edebilir.
2. Katılma Alacağı Hakkında Anlaşma Yapmak
Taraflar, mal rejimi sona erdikten sonra bir tasfiye sözleşmesi düzenleyerek, katılma alacağı oranlarını belirleyebilir. Örneğin, eşlerden biri lehine katılma alacağı oranını yüzde yüz olarak belirlemek mümkündür. Bu tür bir sözleşme de noter huzurunda resmi senet olarak yapılmalıdır.
İleride Doğabilecek Uyuşmazlıklar Nasıl Önlenir?
Sağ kalan eşin hem miras payını hem de katılma alacağını talep etmesi, diğer mirasçılar açısından hak kayıplarına yol açabilir. Bu tür uyuşmazlıkların önlenmesi için:
- Mirastan Feragat ve Katılma Alacağı Sözleşmelerinin Ayrı Ayrı Yapılması:
Miras bırakan ile eşler arasında yapılacak feragat sözleşmesi, sadece miras haklarını kapsamalı; katılma alacağı hakkı için ayrıca bir anlaşma yapılmalıdır. - Mal Rejimi Sözleşmesi Yapmak:
Taraflar, TMK madde 237 kapsamında yapacakları bir mal rejimi sözleşmesi ile katılma alacağı oranlarını yeniden belirleyebilir. Örneğin, eşlerden biri lehine tüm katılma alacağını düzenlemek mümkündür. - Noter Huzurunda Resmi Sözleşmeler Düzenlemek:
Her iki sözleşmenin de noter huzurunda resmi senet olarak yapılması gereklidir. Aksi takdirde, sözleşmeler geçersiz sayılabilir.
Bu yöntemlerle taraflar, gelecekte doğabilecek uyuşmazlıkları önceden çözebilir.
