Çekişmeli boşanma davası açmayı düşünen veya süreci yaşayan bireylerin en sık sorduğu sorulardan biri de davanın kaç celsede biteceğidir. Her dava kendi koşullarına göre farklılık gösterse de, çekişmeli boşanma davalarının ortalama olarak kaç duruşmada sonuçlandığına dair genel bilgiler verilebilir. Bu yazımızda, çekişmeli boşanma davalarının genellikle kaç celsede tamamlandığını ve süreci kısaltan ya da uzatan faktörleri hukuki çerçevede ele alacağız. Anlaşılır bir dille yazılan bu rehber sayesinde, boşanma davasının yaklaşık ne kadar süreceği konusunda fikir sahibi olabileceksiniz. Cümle aralarında geçiş yaparak, konuyu farklı yönleriyle detaylandıracağız ki hiçbir nokta eksik kalmasın.
Detaylı Açıklamalar
Çekişmeli Boşanma Davasında Celse Sayısı
Çekişmeli boşanma davasının celse sayısı davanın zorluk derecesine, tarafların tutumuna ve mahkemenin işleyişine göre değişir. Genel bir ortalamadan bahsetmek gerekirse, uygulamada çekişmeli boşanma davaları 3 ila 6 celse arasında sonuçlanabilmektedir. Bir başka deyişle, dava dosyası en az birkaç duruşma gördükten sonra karar aşamasına gelir. Basit ve az tartışmalı konular içeren bir boşanma davası 3-4 celsede bitebilirken, yoğun delil ve tanık gerektiren, tarafların sert çekişme yaşadığı davalar 6 veya daha fazla duruşma sürebilir.
Örneğin, tanığı olmayan ve birkaç belge deliline dayanan bir davayı ele alalım: İlk duruşmada hazırlıklar yapılır, ikinci duruşmada taraflar dinlenir, üçüncü duruşmada belki son talepler alınarak karar verilebilir. Bu senaryoda 3 celsede dava bitmiş olur. Ancak çoğu çekişmeli boşanmada durum böyle ideal seyretmez. Çoğunlukla, ilk duruşma ön inceleme, ikinci duruşma tanıkların dinlenmesi, üçüncü duruşma diğer tanık veya delillerin tamamlanması, dördüncü duruşma ise sözlü yargılama ve karar şeklinde planlanır. Uygulamada pek çok dava 4. veya 5. celsede karara çıkmaktadır.
Türkiye’de büyük şehirlerdeki mahkemelerin yoğunluğu da göz önüne alındığında, ortalama bir çekişmeli boşanma davası 1 ila 1.5 yıl arasında (yaklaşık 4-6 duruşma) sürer. Nitekim bir hukuk bürosunun analizine göre genellikle davalar 5-6 celse sürmekte, duruşmalar arası 3-4 ay olduğundan yaklaşık 1.5 yılda sonuçlanmaktadır. Bu, ortalama süreleri ifade eder; istinaf veya temyiz yoluna başvurulması halinde süreç uzar ancak bu, ayrı bir aşamayı oluşturur.
Davanın Celse Sayısını Etkileyen Faktörler
Bazı davalar neden daha az, bazıları daha fazla celse sürer? İşte bunu belirleyen başlıca faktörler:
- Tanık Sayısı: Tarafların göstereceği tanık sayısı duruşma sayısını artırabilir. Her duruşmada belirli sayıda tanık dinlenebilir. Eğer davacı ve davalı çok sayıda tanık dinletecekse, mahkeme her celse birkaç tanığı dinleyerek oturumu sonlandırabilir ve yeni bir celseye ihtiyaç duyabilir.
- Bilirkişi ve Raporlar: Boşanma davalarında nispeten az görülse de, mal rejimi ile birleşen durumlar, velayetle ilgili sosyal inceleme raporu gibi konular bilirkişi raporunu gerektirir. Örneğin, çocuğun durumu hakkında uzman bir pedagogdan rapor istenirse, bu rapor gelene kadar duruşma ertelenebilir. Bu da celse sayısını artırır.
- Tarafların Tutumu: Taraflardan biri her duruşmada yeni iddialar ileri sürmeye çalışır veya sürekli mazeret bildirerek duruşmalara katılmazsa, dava uzar. Kanunen iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağı olsa da, pratikte beklenmedik itirazlar veya usul talepleri davayı birkaç celse uzatabilir. Örneğin, davalı her duruşmada farklı bahanelerle mazeret sunup tanıkların dinlenmesini geciktirirse mahkeme süresi uzayacaktır.
- Mahkeme Yoğunluğu: Bazı mahkemeler her celsede sınırlı işlem yapıp kısa duruşmalar yaparken, bazıları bir duruşmada birden fazla işlemi tamamlar. Yoğun mahkemelerde duruşmalar arasında bekleme süresi uzun olabilir, bu da toplam süreci uzatır ancak celse sayısı aynı kalabilir. Örneğin, duruşmalar arası 5-6 ay beklenen bir yerde 4 celse 2 yıl demek olabilir.
Kanun koyucu, aslında uzun yargılamaların önüne geçmek için bazı düzenlemeler yapmıştır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun ilgili hükümlerinin gerekçesinde, yazılı yargılama usulündeki bir boşanma davasının, ön inceleme duruşmasından sonra en fazla iki tahkikat duruşması içinde bitirilmesinin hedeflendiği ifade edilmiştir. Yani teorik olarak ilk celse dışında en fazla iki celse daha yapılarak karar verilmesi amaçlanır. Ancak gerçekte, örneğin zinaya dayalı bir boşanma davasında iddianın ispatı için 5 tanık dinlenip, karşı taraf 5 tanık çıkarıp, whatsapp yazışmaları gibi deliller incelenecekse, iki duruşmada bitirmek mümkün olamayabilir. Bu durumda mahkeme, hakkaniyet gereği duruşma sayısını artırır.
Bazen de çekişmeli başlayan davalar, süreç içinde tarafların anlaşmaya varmasıyla daha erken bitebilir. Örneğin 4. celseye gelindiğinde taraflar kendi aralarında anlaşır ve protokol sunarlarsa, hakim o celse davayı anlaşmalı boşanma şeklinde sonuçlandırabilir. Bu gibi durumlar istatistiklere nadiren yansır ama mümkündür.
Celse Sayısı ve Süre İlişkisi
Bir davanın kaç celse sürdüğü ile ne kadar zamanda bittiği bazen karıştırılır. Celse sayısı, görülen duruşma oturumu adedidir; süre ise ilk dilekçeden karar tarihine kadar geçen zamandır. Örneğin 4 celsede biten bir dava, duruşmalar arası uzun aralıklar varsa 2 yıla yayılabilir. Tam tersi, 6 celse planlanan bir dava, hakim sık aralıklarla duruşma verirse 1 yılda sonuçlanabilir. Uygulamada boşanma davaları genelde duruşmalar arası 2-4 ay süre verilerek yürütüldüğü için celse sayısı kabaca süreyle orantılıdır.
Taraflar, davanın gereksiz yere uzamaması için üzerlerine düşeni yapmalıdır. Örneğin, mahkemece verilen 2 haftalık delil sunma süresini geçirmemek, istenen belgeleri zamanında mahkemeye iletmek, tanıkları duruşma gününde hazır bulundurmak gibi davranışlar davayı gereksiz celselerden kurtarır. Aksi halde sırf bir belgenin beklenmesi için ek bir duruşma yapılması gerekebilir.
Yargıtay, makul sürede yargılanma hakkı kapsamında, boşanma davalarının da çok uzatılmaması gerektiğine işaret eden kararlar vermektedir. Bir Yargıtay kararında, davanın yıllarca sürmesine yol açan gereksiz usul işlemleri eleştirilmiştir (örn. aynı tanığın tekrar tekrar çağrılması gibi). Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, E.2018/3222 K.2019/2070 sayılı kararında, boşanma davasında kusur tespiti için gerekli araştırmalar yapılırken bile gereksiz tekrarların önüne geçilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu da dolaylı olarak celse sayısının makul tutulmasına vurgu yapmaktadır.
Yargıtay Kararları
- Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2019/2070 K.: Bu kararda Yargıtay, boşanma davalarının özelliği gereği fazla uzatılmaması gerektiğine değinmiştir. Özellikle davanın uzamasına neden olabilecek kusur araştırmalarında dahi, önemli hususlara odaklanılması, gereksiz tekrarlardan kaçınılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu yaklaşım, dolaylı olarak celse sayısının makul seviyede tutulmasını öğütlemektedir.
- Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2019/8553 K.: Çekişmeli boşanma davasında her iki taraf da duruşmalara gelmez ve dosya işlemden kaldırılırsa, 3 ay içinde yenilenmediği takdirde davanın açılmamış sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu karar, davanın hiç takip edilmemesi halindeki düşme sürecini gösterse de, dolayısıyla bir davanın fazla celse görmeden sona ermesinin (yenilenmediği için) mümkün olabileceğine işaret eder. Ancak bu, esasa dair bir bitiş değil usule dair düşmedir (dava sonuçsuz kalır).
- Kanun Gerekçesi Örneği (HMK): Her ne kadar bir mahkeme kararı olmasa da, HMK’nın yazılı yargılama usulüne dair gerekçesinde, boşanma gibi davalarda ön incelemeden sonra iki tahkikat duruşması içinde davanın bitirilmesi hedefi konulmuştur. Bu hedef kanun koyucunun arzusunu yansıtır ve Yargıtay kararlarında da sıkça atıf yapılan “makul sürede yargılama” ilkesine uygundur.
Çekişmeli Boşanma Davası Kaç Celsede Biter? Sonuç
Çekişmeli boşanma davanızın kaç celse süreceği, davanızın özgül koşullarına bağlıdır. Ortalama bir dava 4-5 duruşmada karara bağlanırken, bazı davalar daha kısa (örneğin 2-3 celse) bazıları ise daha uzun (6+ celse) sürebilir. Bu konuda net bir sayı vermek mümkün olmasa da yukarıda belirtilen ortalamalar fikir vermektedir. İstanbul boşanma avukatı deneyimiyle bakıldığında, özellikle büyük şehirlerde davaların iş yoğunluğu nedeniyle celse sayısından çok duruşmalar arası bekleme süresinin toplam yargılama süresini uzattığı gözlemlenir. Bu nedenle müvekkillerine her zaman davanın bir maraton olduğunu, sabırlı olmaları gerektiğini öğütlerler. Önemli olan, her celseye gerekli hazırlığı yaparak girmek ve süreci disiplinli takip etmektir. Eğer taraflar usul yükümlülüklerini zamanında yerine getirir ve mahkeme de etkin bir yargılama yürütürse, çekişmeli boşanma davası makul sayıda duruşmada sonuçlanacaktır. Sonuçta İstanbul boşanma avukatı ile çalışan bireyler, davalarının gereksiz yere uzamaması için profesyonel destek almış olurlar. Bu da dava celse sayısını asgari düzeyde tutmaya katkı sağlar.
Çekişmeli Boşanma Davası Kaç Celsede Biter? Sık Sorulan Sorular
Çekişmeli boşanma davası ne kadar sürede sonuçlanır?
Ortalama olarak 1 ile 1.5 yıl arasında sonuçlanır. Bu, yaklaşık 4-6 duruşma demektir. Ancak delillerin durumu, mahkeme yoğunluğu gibi etkenler süreyi kısaltıp uzatabilir.
En erken kaç celsede boşanma gerçekleşir?
Eğer taraflar davayı çok iyi hazırlamışsa ve karşı tarafın savunması zayıfsa, 2 celsede bile karar çıkabilir. İlk duruşmada hazırlıklar tamamlanıp ikinci duruşmada hakim tanıkları dinleyip karar verebilir. Bu durum pek sık görülmez ama imkansız da değildir. Öte yandan taraflar ilk duruşmada anlaşmaya dönerse, tek celsede dahi boşanma kararı verilebilir (bu durumda dava çekişmeli olmaktan çıkar).
Dava sırasında taraflar anlaşırsa celse sayısı etkilenir mi?
Evet. Çekişmeli başlayan bir dava sırasında taraflar anlaşıp bir anlaşmalı boşanma protokolü sunarlarsa, mahkeme beklemeden o duruşmada (veya bir sonraki duruşmada tarafları birlikte dinleyerek) boşanmayı gerçekleştirebilir. Bu, davayı derhal bitireceğinden planlanan diğer celseler iptal olur.
Mahkeme davayı uzatırsa şikayet edebilir miyim?
Makul olmayan bir sebeple dava uzuyorsa, avukatınız aracılığıyla duruma itiraz edilebilir. Örneğin aynı konuda gereksiz keşif yapılması gibi bir durum varsa, bir üst mahkemeye itiraz dilekçesi verilebilir. Ancak genellikle mahkemeler iş yükü nedeniyle duruşma aralarını uzun tutarlar, bu pek şikayetle düzeltilecek bir konu değildir. Yargılama süresi konusunda sabırlı olmak ve süreci hızlandırmak için gerekli delilleri zamanında sunmak en etkili yoldur.
Boşanma davası kararı verildikten sonra hemen boşanmış sayılır mıyım?
İlk derece mahkemesi kararı (Aile Mahkemesi kararı) verilip açıklandığında taraflar 2 hafta içinde istinaf/temyiz haklarını kullanmazlarsa karar kesinleşir ve nüfusa boşanma olarak işler. Eğer taraflardan biri kararı istinaf ederse (bölge adliye mahkemesine götürürse) süreç orada devam eder ve boşanma kesinleşmez. Yani, ilk karardan sonra temyiz/istinaf olmazsa dosya biter; bu da son celse sonrası ~2 hafta + kesinleşme işlemleri süresini alır.
