Bu yazıda, “Boşanma Sürecinde Araba Kimde Kalır?” konusunu detaylı bir şekilde ele alacak, hem hukuki düzenlemeleri hem de bu düzenlemelerin taraflar üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz. Boşanma sürecinde araba kimde kalır sorusu, boşanma davası açan eşlerin sıkça karşılaştığı önemli bir hukuki mesele olarak öne çıkar. Eşler arasındaki mal paylaşımı, Türk Medeni Kanunu’nun belirlediği düzenlemelere göre gerçekleştirilir. Ancak özellikle aracın kimin kullanımında kalacağı, edinilmiş mal olup olmadığı veya kişisel mal kapsamına girip girmediği gibi unsurlar, sürecin karmaşıklığını artırabilir. Bu makalede, boşanma sürecinde araba ile ilgili hukuki detaylar, örnekler ve dikkat edilmesi gereken önemli noktalar ele alınacaktır.
İçindekiler
ToggleBoşanma Sürecinde Araba Nasıl Değerlendirilir?
Boşanma sırasında araba, eşlerin mal rejimine tabi tutulur. Türk hukukunda eşler arasında yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimi olarak uygulanır. Bu rejime göre:
- Evlilik öncesinde alınan araba: Eğer eşlerden biri aracı evlilik öncesinde satın almışsa, bu araba kişisel mal olarak kabul edilir. Bu durumda, boşanma sürecinde diğer eşin araç üzerinde bir hak talep etmesi mümkün değildir.
- Evlilik sırasında alınan araba: Evlilik sürecinde satın alınan araçlar ise somut duruma göre genellikle edinilmiş mal kapsamında değerlendirilir. Ancak somut duruma göre araç her ne kadar evlilik içerisinde alınsa da şartları varsa edinilmiş mal olarak değerlendirilebilir.
Edinilmiş Mal ve Kişisel Mal Ayrımı Nedir?
Boşanma sürecinde araba ile ilgili hukuki süreç, malın edinilmiş veya kişisel mal olarak değerlendirilmesine bağlıdır.
- Kişisel mal: Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik öncesinde edinilen mallar, bağışlanan ya da miras kalan mallar kişisel mal kabul edilir. Örneğin, evlilikten önce satın alınan bir araç, boşanma sürecinde diğer eşle paylaşılmaz.
- Edinilmiş mal: Evlilik sırasında, eşlerin gelirleriyle alınan her tür mal, edinilmiş mal kapsamına girer. Buna ev, araba ve diğer taşınır veya taşınmazlar da dahildir.
Bu ayrım, boşanma sürecinde araba kimde kalır sorusunun cevabını doğrudan etkiler.
Boşanma Sürecinde Arabaya Tedbir Konulabilir mi?
Boşanma davası sırasında taraflar arasında anlaşmazlık olması durumunda mahkeme, arabanın satılmasını veya devredilmesini önlemek amacıyla ihtiyati tedbir kararı alabilir.
Tedbir Kararının Hukuki Dayanağı
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 389. Maddesi: Bu maddeye göre, mal paylaşımı veya diğer uyuşmazlıkların çözümünü sağlamak adına ihtiyati tedbir kararı verilebilir.
HMK Madde 389: Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hâle geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir.
Tedbir Kararının Önemi
Tedbir kararı, boşanma sürecinde eşlerden birinin mal kaçırma girişiminde bulunmasını önlemek açısından büyük önem taşır. Bu karar, özellikle malvarlığına ilişkin hakların korunması için etkin bir hukuki araçtır. Mahkeme tarafından verilen tedbir kararı sayesinde, boşanma süreci tamamlanana kadar malların satılması, devredilmesi ya da üçüncü kişilere geçirilmesi engellenir. Bu durum, tarafların hak kaybı yaşamamasını ve malların korunmasını sağlar. Ayrıca tedbir kararı, tasfiye sürecinde adil bir paylaşım yapılabilmesi için gerekli zemini oluşturur. Böylelikle mal paylaşımı sırasında herhangi bir eşitsizlik ya da mağduriyet yaşanmasının önüne geçilir.
Örnek Durum:
Evlilik sırasında satın alınan bir araç, boşanma sürecinde ihtiyati tedbir konularak koruma altına alınabilir. Örneğin, eşlerden biri aracı satmaya çalışırsa, diğer eş mahkemeye başvurarak bu işlemi durdurabilir.
Anlaşmalı Boşanmalarda Araba Kimde Kalır?
Anlaşmalı boşanma davaları, tarafların mal paylaşımı ve diğer hukuki konularda uzlaşıya vardığı, nispeten daha kısa süren davalardır. Bu süreçte evlilik sırasında edinilen malların, özellikle taşıtların (araba gibi), kimde kalacağı tarafların kendi iradeleriyle belirlenir. Bu tür davalarda, tarafların yaptığı anlaşmaların detayları protokol adı verilen resmi bir belgeye yazılır ve mahkeme bu protokolü onaylayarak boşanmayı sonuçlandırır.
Anlaşmalı Boşanmalarda Arabayla İlgili Uzlaşma Nasıl Sağlanır?
Eşler, araba gibi taşınır malların kime ait olacağını belirlerken aşağıdaki hususları dikkate alabilir:
- Fiili Kullanım Durumu:
Araba, genellikle kim tarafından aktif olarak kullanılıyorsa o kişiye bırakılır. Örneğin, araba bir eşin işine gitmek ya da çocukları okula taşımak gibi günlük ihtiyaçlar için kullanılıyorsa, o eşin sahipliğinde kalması konusunda uzlaşılabilir. - Kredi Borcu Durumu:
Araba henüz krediyle alındıysa ve kredi ödemeleri devam ediyorsa, genellikle bu ödemeleri üstlenen eş arabanın sahibi olur. Ancak eşler, bu konuda farklı bir anlaşmaya varmışsa, protokolde bu durum açıkça belirtilmelidir. - Ekonomik Durum ve Tarafların İhtiyaçları:
Eşlerden birinin ekonomik olarak daha zayıf bir durumda olması, onun taşıta daha fazla ihtiyaç duymasına neden olabilir. Taraflar, bu durumu göz önüne alarak adil bir karar alabilirler. - Arabanın Değerinin Paylaşımı:
Arabanın bir eşte kalmasına karar verildiğinde, diğer eşe arabadan kaynaklı bir maddi denge sağlanması gerekebilir. Bu durum, “taşınır malın değeri” üzerinden yapılacak hesaplamalarla protokolde yer alabilir.
Mahkeme Protokolü Nasıl Onaylar?
Tarafların aralarında yapmış olduğu anlaşma protokolü, mahkemeye sunulur. Protokolde şu bilgiler yer almalıdır:
- Arabanın plakası ve diğer tanımlayıcı özellikleri (örneğin marka, model, yıl).
- Kime bırakılacağına dair açık bir ifade.
- Kredi ödemesi gibi araca ilişkin maddi sorumlulukların kime ait olacağı.
Mahkeme, bu protokolü inceler ve tarafların özgür iradesiyle hazırlandığından emin olduktan sonra onaylar.
Örnek Protokol Maddesi:
“Evlilik birliği içerisinde satın alınan ve kredi borcu devam eden 34 AB 1234 plakalı aracın tüm hak sahipliği ve sorumlulukları, tarafların uzlaşısıyla Ahmet Yılmaz’a bırakılacaktır. Kredi borcunun kalan kısmı Ahmet Yılmaz tarafından ödenecektir.”
Bu tür bir madde, hem arabanın kullanım hakkını hem de finansal yükümlülükleri açıkça belirtir ve taraflar arasında çıkabilecek olası ihtilafların önüne geçer.
Arabayla İlgili Anlaşmazlık Durumunda Ne Olur?
Eğer taraflar araba konusunda uzlaşma sağlayamazsa, anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davasına dönüşebilir. Bu durumda, araba gibi taşınır mallar üzerinde mahkeme tarafından karar verilir. Mahkeme, aracın ekonomik değeri ve TMK’nın mal rejimi tasfiyesi hükümlerini dikkate alarak bir hüküm oluşturur. Bu nedenle tarafların uzlaşması, süreci hızlandırır ve hukuki masrafları azaltır.
Çekişmeli Boşanmalarda Araba Kimde Kalır?
Çekişmeli boşanma davalarında mal paylaşımı, tarafların uzlaşamaması nedeniyle mahkeme tarafından karara bağlanır. Özellikle araba gibi taşınır malların paylaşımında Türk Medeni Kanun’un edinilmiş mallara katılma rejimi esas alınır.
Mahkeme Araba Paylaşımını Nasıl Yapar?
Çekişmeli boşanma davalarında mahkeme, tarafların iddialarını ve sundukları belgeleri inceleyerek şu şekilde bir değerlendirme yapar:
- Arabanın Mülkiyet Durumu:
- Edinilmiş Mal: Evlilik birliği içinde, taraflardan birinin ya da her ikisinin katkısıyla satın alınan bir araba, edinilmiş mal olarak kabul edilir. Bu durumda, araba üzerinde her iki eşin de hak sahibi olduğu varsayılır. Mahkeme, bu hakkın eşit şekilde paylaşılmasını sağlar.
- Kişisel Mal: Eğer araba, taraflardan birinin evlilikten önce satın aldığı, bağış yoluyla edindiği ya da miras yoluyla kazandığı bir taşınır ise, kişisel mal sayılır ve diğer eşin üzerinde hak iddia etmesi mümkün değildir.
- Arabanın Değerinin Hesaplanması:
Mahkeme, arabanın piyasa değerini belirlemek için bir bilirkişi görevlendirebilir. Bu değer üzerinden, tarafların mal paylaşımı yapılır. Örneğin arabanın edinilmiş mal olması halinde, araba bir eşte bırakılırsa, diğer eşe araba değerinin yarısı kadar bir maddi ödeme yapılmasına hükmeder. - Kredi Borcu Durumu:
Eğer araba henüz krediyle satın alınmış ve borç ödemeleri devam ediyorsa, mahkeme evliliğin sona ermesi halinde borcun hangi eş tarafından ödeneceğini dikkate alır. Evliliğin sonlanmasından sonra ödeme yapacak eşin arabanın değerinde daha fazla hak iddia etmesi mümkündür..
Örnek Karar Uygulamaları
- Edinilmiş Mal Olarak Paylaşım:
Tarafların evlilik sırasında ortak katkılarla satın aldığı bir araba, eşit şekilde paylaşılır. Örneğin, mahkeme arabayı bir eşte bırakıp, diğer eşe bunun maddi karşılığını ödeme şeklinde karar verebilir. - Kişisel Mal İddiası:
Eğer taraflardan biri, arabayı kendi kişisel geliriyle ya da evlilik öncesi birikimleriyle aldığını kanıtlayabilirse, mahkeme arabayı o kişiye tahsis edebilir.
Çekişmeli Durumlarda Sürecin Zorluğu
Çekişmeli boşanma davaları genellikle uzun sürer ve taraflar arasında gerilime neden olabilir. Özellikle araba gibi maddi değeri yüksek taşınır mallar üzerindeki anlaşmazlıklar, davanın süresini uzatabilir. Bu nedenle tarafların, mümkünse uzlaşma yoluna gitmeleri hem zaman hem de maliyet açısından avantaj sağlar.
Edinilmiş Malların Tasfiyesi Nasıl Yapılır?
Boşanma sonrası edinilmiş malların paylaşımı, edinilmiş mallara katılma rejimi esaslarına göre tasfiye süreci ile gerçekleştirilir. Bu süreç, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümlerine dayanır ve eşlerin evlilik süresince elde ettikleri malların adil bir şekilde paylaştırılmasını hedefler. Tasfiye süreci, taraflar arasında uzlaşmazlık durumunda mahkeme kararıyla yürütülür.
Edinilmiş Mal Nedir?
Edinilmiş mal, evlilik süresi boyunca eşlerin gelirleriyle elde ettikleri mal varlıklarını ifade eder. Bu kapsama giren mallar şunlardır:
- Çalışma karşılığı elde edilen gelirler (maaş, prim, ikramiye vb.).
- Sosyal güvenlik ya da işsizlik ödeneği gibi yardımlar.
- Evlilik sürecinde alınan taşınmazlar ve taşınırlar (örneğin ev, araba).
- Kira gelirleri veya faiz gibi yatırımlardan elde edilen kazançlar.
Kişisel mallar ise tasfiye dışıdır. Örneğin, evlilik öncesinde sahip olunan mallar, miras ya da bağış yoluyla kazanılan değerler kişisel mal sayılır ve paylaşılmaz.
Edinilmiş Malların Tasfiye Süreci
Tasfiye işlemleri, aşağıdaki aşamalarla gerçekleştirilir:
1. Kişisel Malların Ayrılması
Tasfiye sürecinde öncelikle eşlerin kişisel malları belirlenir. Kişisel mal statüsündeki varlıklar, diğer eşle paylaşılmaz ve tasfiye kapsamı dışında bırakılır.
2. Edinilmiş Malların Tespiti
Eşlerin evlilik birliği boyunca kazandıkları edinilmiş mallar tespit edilir. Bu mallar, tarafların gelir belgeleri, tapu kayıtları, banka hesap dökümleri gibi belgelerle belirlenir.
3. Değer Artış Payı ve Denkleştirme İşlemleri
Edinilmiş malların tasfiyesinde, eşlerden birinin diğerine ait bir mala yaptığı katkı dikkate alınır. Bu katkı, “değer artış payı” olarak adlandırılır ve tasfiye sırasında talep edilebilir.
4. Edinilmiş Malların Paylaştırılması
Tüm hesaplamalar yapıldıktan sonra, edinilmiş malların değeri eşit olarak paylaştırılır. Eğer bir malın fiziksel olarak bölünmesi mümkün değilse, mal bir eşte bırakılarak diğer eşe maddi tazminat ödenir.
Boşanma Sürecinde Araba Kimde Kalır Sonuç
Boşanma sürecinde araba kimde kalır sorusu, evlilik süresince alınan malların niteliği ve taraflar arasındaki anlaşmazlık düzeyine göre farklılık gösterir. Evlilik öncesinde alınan araçlar kişisel mal kabul edilirken, evlilik sırasında edinilen araçlar somut duruma göre ortak mal sayılır ve eşit şekilde paylaştırılır. Anlaşmazlık durumlarında ise mahkeme, arabayla ilgili ihtiyati tedbir kararı alabilir veya tasfiye süreci sonunda adil bir paylaşım yapar. Çelik & Baştürk Hukuk ve Danışmanlık Ofisi olarak, Boşanma Sürecinde Araba Kimde Kalır konusunda destek sunuyoruz. Av. Tolga ÇELİK ve Av. M. Nur BAŞTÜRK olarak müvekkillerimizin her aşamada yanındayız.
Boşanma Sürecinde Araba Kimde Kalır Sık Sorulan Sorular
Evlilik öncesinde alınan bir araba boşanma sırasında paylaşılır mı?
Hayır, evlilik öncesinde alınan bir araba kişisel mal kabul edilir ve diğer eşin üzerinde bir hak iddia etmesi mümkün değildir.
Araba için ihtiyati tedbir kararı nasıl alınır?
Eşlerden biri mahkemeye başvurarak aracın satılmasını önlemek için ihtiyati tedbir kararı talep edebilir.
Anlaşmalı boşanmalarda araba paylaşımı nasıl yapılır?
Taraflar, araba konusunda uzlaşmaya vararak bunu protokolde belirtebilir. Mahkeme, bu protokolü onayladığında paylaşım kesinleşir.
