Evlilik birliğinin yasal olarak sonlandırılması süreci olan boşanma, Türk hukuk sisteminde eşlerin ortak kararıyla gerçekleşebileceği gibi, anlaşmazlık durumunda da mahkeme yoluyla, yani çekişmeli boşanma davası açılarak da yürütülebilir. Çekişmeli boşanma davası nasıl açılır? sorusu, evliliklerinde sorunlar yaşayan ve eşleriyle boşanma konusunda fikir ayrılığına düşen birçok kişinin merak ettiği önemli bir konudur. Bu makalede, çekişmeli boşanma davası açma sürecini hukuki ve detaylı bir şekilde ele alacak, Google arama motorunda öne çıkacak şekilde optimize edilmiş bilgiler sunacak ve Yargıtay kararlarıyla destekleyerek konuyu derinlemesine inceleyeceğiz.
Çekişmeli Boşanma Davası Açmak İçin Yasal Nedenler
Çekişmeli boşanma davası açabilmek için Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) belirtilen geçerli bir yasal nedenin bulunması zorunludur. Sadece boşanmak istemek yeterli olmayıp, kanun evlilik birliğinin sona ermesini haklı kılacak belirli sebepleri şart koşmaktadır. Bu nedenler genel ve özel boşanma nedenleri olarak iki ana başlık altında incelenir.
Genel Boşanma Nedenleri
Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi genel boşanma nedenlerini düzenler. Bu maddeye göre, evlilik birliğinin temelinden sarsılması veya eşlerin ortak hayatı yeniden kuramaması durumlarında çekişmeli boşanma davası açılabilir.
Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması (TMK 166/1)
Bu, en sık karşılaşılan genel boşanma nedenidir. Evlilik birliğinin, eşlerden ortak hayatı sürdürmeleri beklenmeyecek derecede temelinden sarsıldığı durumlarda çekişmeli boşanma davası açılabilir. Bu durum, eşler arasındaki şiddetli geçimsizlik, uyumsuzluk, güven kaybı veya sevgi ve saygı gibi evliliğin temelini oluşturan unsurların ortadan kalkması hallerini kapsar. Bu nedene dayanarak çekişmeli boşanma davası açan taraf, evliliğin artık yürütülemez hale geldiğini somut delillerle ispatlamakla yükümlüdür. Yargıtay kararlarında da sıklıkla vurgulandığı üzere, evlilik birliğinin temelinden sarsılıp sarsılmadığı belirlenirken, mevcut olay ve olgular çerçevesinde makul bir kişinin aynı durumda evliliği sürdürmesinin beklenip beklenmeyeceği değerlendirilir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2015/10522 E., 2016/148 K.).
Ortak Hayatın Yeniden Kurulamaması (TMK 166/4)
Herhangi bir nedenle açılan bir boşanma davasının mahkeme tarafından reddedilmesi ve bu ret kararının kesinleşmesinden sonra, eşlerin üç yıl boyunca yeniden bir araya gelip ortak hayatı kuramamaları halinde, eşlerden her biri bu nedene dayanarak çekişmeli boşanma davası açabilir. Bu hüküm, ilk boşanma girişimi başarısız olsa dahi, uzun bir ayrılık süresinin evliliğin fiilen sona erdiğinin bir göstergesi olarak kabul edildiğini gösterir. Yargıtay, bu durumda kusur araştırması yapılmasına gerek olmadığını ve üç yıllık sürenin dolmasıyla boşanmaya karar verilmesi gerektiğini belirtmektedir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2017/3613 E., 2017/8250 K.).
Özel Boşanma Nedenleri
Türk Medeni Kanunu’nun 161 ila 165. maddeleri arasında düzenlenen özel boşanma nedenleri, belirli ağır kusurlu davranışların veya özel durumların varlığı halinde çekişmeli boşanma davası açma imkanı tanır. Bu nedenler şunlardır:
Zina (TMK 161)
Eşlerden birinin evlilik dışı cinsel ilişki yaşaması zina olarak tanımlanır ve bu durum diğer eşe çekişmeli boşanma davası açma hakkı verir. Ancak, bu nedene dayanarak dava açma hakkı belirli sürelere tabidir. Zina eyleminin öğrenildiği tarihten itibaren altı ay ve her halükarda zina eyleminin üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Ayrıca, aldatılan eşin aldatan eşi affetmesi durumunda bu nedene dayanarak dava açma hakkı ortadan kalkar. Yargıtay, zina eylemini ispatlayan her türlü delilin mahkeme tarafından dikkate alınması gerektiğini belirtir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2019/1497 E., 2019/8407 K.).
Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış (TMK 162)
Eşlerden birinin diğerinin hayatına kastetmesi, ona karşı pek kötü muamelede bulunması veya ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunması da çekişmeli boşanma davası nedenidir. Pek kötü muamele fiziksel veya psikolojik şiddeti içerebilirken, onur kırıcı davranışlar ise eşin saygınlığını zedeleyici nitelikteki eylemleri kapsar. Bu nedene dayanarak dava açma süresi de zina ile aynıdır: davranışın öğrenildiği tarihten itibaren altı ay ve olayın üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur. Yargıtay, eşin sürekli olarak aşağılayıcı sözler sarf etmesini onur kırıcı davranış olarak kabul etmektedir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2013/14854 E., 2013/28705 K.).
Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK 163)
Eşlerden birinin küçük düşürücü bir suç işlemesi veya haysiyetsiz bir hayat sürmesi ve bu durumların diğer eş için birlikte yaşamayı çekilmez hale getirmesi durumunda çekişmeli boşanma davası açılabilir. Bu boşanma sebebi için belirli bir dava açma süresi öngörülmemiştir. Yargıtay, eşin sürekli olarak pavyona gitmesini güven sarsıcı davranış olarak değerlendirerek boşanma sebebi saymıştır (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2013/20443 E., 2014/3624 K.).
Terk (TMK 164)
Eşlerden birinin haklı bir sebep olmaksızın ortak konutu terk etmesi ve bu terkin en az altı ay sürmesi halinde, terkedilen eş mahkeme aracılığıyla terk eden eşe bir ihtar göndererek konuta dönmesini talep edebilir. İhtara rağmen terk eden eş iki ay içinde dönmezse, terkedilen eş terk nedenine dayanarak çekişmeli boşanma davası açabilir. Yargıtay, terk ihtarının usulüne uygun olarak yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Akıl Hastalığı (TMK 165)
Eşlerden birinin akıl hastalığına yakalanması ve bu hastalığın diğer eş için ortak hayatı çekilmez hale getirmesi durumunda, hastalığın iyileşme ihtimalinin olmadığına dair resmi bir sağlık kurulu raporu sunulması koşuluyla çekişmeli boşanma davası açılabilir.
Çekişmeli Boşanma Davası Açma Süreci: Adım Adım
Çekişmeli boşanma davası nasıl açılır? sorusunun cevabı, belirli adımların takip edilmesini gerektirir. Bu adımlar şunlardır:
Yetkili ve Görevli Mahkemenin Belirlenmesi
Çekişmeli boşanma davası açmak için ilk adım, yetkili ve görevli mahkemeyi belirlemektir. Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatıyla bu davalara bakar. Yetkili mahkeme ise davacının veya davalının yerleşim yeri mahkemesi ya da eşlerin dava açılmadan önceki son altı aydır birlikte oturdukları yer mahkemesidir. İstanbul’da çekişmeli boşanma davası açmak isteyenler için İstanbul Adliyesi’nde (Çağlayan) ve Anadolu Adalet Sarayı’nda Aile Mahkemeleri bulunmaktadır .
Boşanma Dilekçesinin Hazırlanması
Çekişmeli boşanma davası sürecinin en önemli adımlarından biri, boşanma dilekçesinin (dava dilekçesi) hazırlanmasıdır. Bu dilekçe, davanın açıldığı mahkemenin adını, davacı ve davalının kimlik ve adres bilgilerini, T.C. kimlik numaralarını, boşanma nedenlerini, delilleri, hukuki sebepleri ve talep sonucunu içermelidir . Dilekçede, boşanmaya neden olan olaylar kronolojik bir sırayla ve açık bir şekilde anlatılmalı, iddiaları destekleyen deliller belirtilmelidir. Yargıtay kararları da dilekçenin usulüne uygun olarak hazırlanmasının önemini vurgulamaktadır.
Gerekli Belgelerin Toplanması
Çekişmeli boşanma davası açarken boşanma dilekçesiyle birlikte mahkemeye sunulması gereken bazı belgeler bulunmaktadır . Bu belgeler genellikle şunlardır:
- Nüfus cüzdanı veya pasaport fotokopisi .
- Evlilik cüzdanı fotokopisi .
- Dava dilekçesini destekleyen deliller (fotoğraf, video, ses kaydı, mesajlaşmalar, banka kayıtları vb.) .
- Tanık listesi (tanıkların ad, soyad ve adres bilgileri).
- Avukat varsa vekaletname .
- Harç ve gider avansı makbuzu.
Dava Dilekçesinin Mahkemeye Sunulması
Hazırlanan boşanma dilekçesi ve ekindeki belgeler, yetkili Aile Mahkemesi’ne veya Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi’ne sunulur. Başvuru genellikle adliyelerde bulunan tevzi bürosu aracılığıyla yapılır. Dilekçe kaydettirildikten sonra dava açılmış sayılır.
Harç ve Giderlerin Ödenmesi
Çekişmeli boşanma davası açılırken belirli harç ve giderlerin ödenmesi gerekmektedir. Bu harçlar, başvuru harcı, peşin harç ve karar harcını içerir. Ayrıca, tebligat giderleri ve diğer yargılama masrafları da ödenmelidir. 2025 yılı için çekişmeli boşanma davası açma masrafları ortalama olarak 3500 TL ile 4000 TL arasında değişebilir . Ancak, talep edilen tazminat veya mal paylaşımı gibi durumlarda bu miktar artabilir.
Davanın Eşe Tebliğ Edilmesi
Dava açıldıktan sonra mahkeme, boşanma dilekçesini davalı eşe tebliğ eder. Tebligat, davalının bilinen adresine posta yoluyla yapılır. Adres bilinmiyorsa, adres araştırması yapılır ve gerekirse ilan yoluyla tebligat gerçekleştirilir. Davalı eşin, tebliğ tarihinden itibaren genellikle iki hafta içinde davaya cevap dilekçesi sunma hakkı bulunmaktadır.
Çekişmeli Boşanma Davasının Aşamaları
Çekişmeli boşanma davası açıldıktan sonra belirli aşamalar izlenir. Bu aşamalar şunlardır:
Dilekçeler Aşaması
Bu aşamada davacı, boşanma dilekçesini mahkemeye sunar. Davalı ise cevap dilekçesiyle davaya karşı savunmasını yapar. Gerekirse, davacı cevaba cevap dilekçesi, davalı ise ikinci cevap dilekçesi sunabilir.
Ön İnceleme Aşaması
Mahkeme, dilekçeler aşamasının tamamlanmasının ardından ön inceleme duruşması yapar. Bu duruşmada hakim, tarafları dinler, uyuşmazlık konularını belirler ve tarafları sulhe teşvik eder. Sulh sağlanamazsa, delillerin toplanması ve tahkikat aşamasına geçilir.
Tahkikat Aşaması
Bu aşamada tarafların sunduğu deliller incelenir, tanıklar dinlenir ve bilirkişi incelemesi gerekirse yapılır. Tanık ifadeleri, yazılı belgeler, fotoğraf, video ve ses kayıtları gibi her türlü delil mahkeme tarafından değerlendirilir . Yargıtay, hukuka aykırı olarak elde edilen delillerin dikkate alınamayacağını belirtmektedir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 02.11.2022 tarihli ve 2020/2-26 E. 2022/1434 K.).
Sözlü Yargılama Aşaması
Tahkikat aşamasının tamamlanmasının ardından sözlü yargılama aşamasına geçilir. Bu duruşmada taraflar veya avukatları son beyanlarını sunar ve hakim kararını açıklar. Tarafların duruşmaya katılmaması halinde, yokluklarında karar verilebilir.
Hüküm Aşaması
Sözlü yargılama aşamasının sonunda hakim, tüm delilleri ve beyanları değerlendirerek boşanma davası hakkında hüküm kurar. Hükümde boşanmanın kabulüne veya reddine karar verilir. Boşanmaya karar verilirse, nafaka, velayet, tazminat ve mal paylaşımı gibi konularda da hüküm kurulur.
Temyiz Aşaması
Taraflardan herhangi biri mahkeme kararından memnun kalmazsa, kararı istinaf ve ardından temyiz yoluyla üst mahkemelere taşıyabilir. İstinaf başvurusu Bölge Adliye Mahkemesi’ne, temyiz başvurusu ise Yargıtay’a yapılır. Temyiz süreci, davanın kesinleşmesini uzatabilir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çekişmeli boşanma davası sürecinde dikkat edilmesi gereken birçok önemli husus bulunmaktadır . Boşanma nedenlerinin açık ve doğru bir şekilde belirtilmesi, iddiaları destekleyecek güçlü delillerin toplanması, geçici tedbir taleplerinin değerlendirilmesi, kusur durumunun nafaka ve tazminat üzerindeki etkisinin bilinmesi, çocukların velayeti konusunda çocuğun üstün yararının gözetilmesi, mal paylaşımı esaslarının anlaşılması ve uzlaşma ihtimalinin her zaman açık tutulması bu hususlardan bazılarıdır. Ayrıca, dava açma sürelerine dikkat etmek ve davalı tarafın duruşmalara katılmamasının sonuçlarını bilmek de önemlidir .
Çekişmeli Boşanma Davasında Avukatın Rolü
Çekişmeli boşanma davasının karmaşık yapısı göz önüne alındığında, deneyimli bir boşanma avukatından hukuki destek almak büyük önem taşır. Bir avukat, dilekçenin hazırlanmasından delillerin toplanmasına, mahkeme sürecinin takibinden hakların korunmasına kadar birçok konuda müvekkiline yardımcı olabilir. Özellikle İstanbul gibi büyük şehirlerde çekişmeli boşanma davası avukat ücretleri, avukatın deneyimine ve davanın karmaşıklığına göre değişiklik gösterebilir . İstanbul Barosu’nun 2025 yılı için tavsiye ettiği çekişmeli boşanma davası avukatlık ücreti 110.000 TL ile 120.000 TL arasında değişmektedir . Ancak, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenen minimum ücret de bulunmaktadır .
Sonuç
Çekişmeli boşanma davası nasıl açılır? sorusuna bu makalede detaylı bir şekilde yanıt vermeye çalıştık. Görüldüğü üzere, bu süreç hukuki bilgi ve dikkat gerektiren bir dizi adımdan oluşmaktadır. Evlilik birliğinin sona ermesi gibi önemli bir kararın alınmasında, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi açısından uzman bir İstanbul Boşanma Avukatı‘ndan destek almak her zaman en doğru yaklaşım olacaktır. Unutulmamalıdır ki, her boşanma davası kendi özel koşullarına sahiptir ve bu nedenle hukuki süreçte profesyonel rehberlik almak, adil ve doğru bir sonuç elde etmek için kritik öneme sahiptir. İstanbul Boşanma Avukatı olarak, müvekkillerimize bu zorlu süreçte en iyi hukuki desteği sağlamak için çalışmaktayız.
Sık Sorulan Sorular
Çekişmeli boşanma davası ne kadar sürer?
Çekişmeli boşanma davasının süresi, davanın karmaşıklığına, delillerin toplanma sürecine, tanık sayısına ve mahkemenin iş yoğunluğuna bağlı olarak değişir. Ortalama olarak, ilk derece mahkemesinde (Aile Mahkemesi) çekişmeli boşanma davası 8 ay ile 1.5 yıl arasında sürebilir . İstinaf ve temyiz süreçleri de bu süreyi uzatabilir.
Çekişmeli boşanma davası açmak için evlilik süresi şart mıdır?
Anlaşmalı boşanma davası açmak için evliliğin en az bir yıl sürmüş olması gerekmektedir. Ancak, çekişmeli boşanma davası açmak için böyle bir süre şartı bulunmamaktadır. Evlilik bir gün bile sürmüş olsa, geçerli bir boşanma nedeninin varlığı halinde çekişmeli boşanma davası açılabilir.
Çekişmeli boşanma davasında avukat tutmak zorunlu mudur?
Hayır, çekişmeli boşanma davasında avukat tutmak zorunlu değildir. Ancak, davanın karmaşıklığı ve hukuki süreçlerin detayları göz önüne alındığında, hak kaybı yaşamamak ve süreci doğru yönetmek adına bir avukattan hukuki destek almak önemlidir.
Çekişmeli boşanma davasında hangi deliller kullanılabilir?
Çekişmeli boşanma davasında, boşanma nedenlerini ispatlamak için her türlü hukuka uygun delil kullanılabilir . Bunlar arasında tanık ifadeleri , yazılı belgeler (mektup, e-posta, SMS, WhatsApp mesajları) , fotoğraf ve video kayıtları , banka ve kredi kartı ekstreleri , otel kayıtları , sağlık raporları ve sosyal medya paylaşımları sayılabilir. Ancak, delillerin hukuka uygun yollarla elde edilmiş olması gerekmektedir.
Çekişmeli boşanma davasında eşlerden biri duruşmaya gelmezse ne olur?
Çekişmeli boşanma davasında davalı taraf usulüne uygun olarak davet edilmesine rağmen duruşmaya gelmezse, dava yokluğunda devam eder. Ancak, davacının da mazeretsiz olarak duruşmaya katılmaması halinde, dava dosyası işlemden kaldırılabilir . Belirli bir süre içinde dosya yenilenmezse, dava düşer.
Çekişmeli boşanma davasında mal paylaşımı nasıl yapılır?
Çekişmeli boşanma davasında mal paylaşımı, boşanma davasından ayrı bir dava ile veya boşanma davası devam ederken talep edilebilir. Türk hukukunda yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Evlilik birliği içinde edinilen mallar, eşler arasında eşit olarak paylaşılır. Ancak, eşlerin kişisel malları bu paylaşıma dahil edilmez. Zina veya hayata kast gibi özel boşanma nedenlerinin varlığı halinde, kusurlu eşin mal paylaşımındaki payı hakim tarafından azaltılabilir veya tamamen kaldırılabilir. Anlaşmalı boşanmada ise mal paylaşımı eşlerin kendi aralarındaki anlaşmaya göre yapılır.
