Türkiye’de Kilometre Düşürmenin Yaygınlığı ve Hukuki Sonuçları
Bu makalemizde Araç Kilometre Düşürme Cezası konusu hakkında sizlere bilgilendirmelerde bulunacağız. Araç kilometre düşürme (diğer adıyla kilometre sayacı manipülasyonu), ikinci el araç piyasasında sıklıkla karşılaşılan ve araçların değerini yapay olarak yükseltmeyi amaçlayan bir uygulamadır. Bu durum, alıcıların maddi zarara uğramasına ve piyasadaki güvenin sarsılmasına neden olmaktadır. Türkiye’de bu tür hileli davranışlarla mücadele etmek ve mağdurların haklarını korumak amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Yargıtay’ın bu konudaki kararları, hukuki sürecin şekillenmesinde ve emsal teşkil etmesinde büyük önem taşımaktadır. İkinci el araç piyasasının ekonomik önemi göz önüne alındığında , bu tür hileli uygulamaların önüne geçilmesi ve tüketicinin korunması büyük önem arz etmektedir. Yeni araç fiyatlarındaki artışın ikinci el araçlara olan talebi artırması , kilometre düşürme gibi dolandırıcılık girişimlerinin de artmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle, Yargıtay’ın bu konudaki hukuki yorumu ve verdiği kararlar, hem satıcılar hem de alıcılar için yol gösterici niteliktedir.
Ceza ve Özel Hukuk Açısından Araç Kilometre Düşürme Cezası
Türk Ceza Kanunu (TCK) Kapsamında “Nitelikli Dolandırıcılık” Olarak Kilometre Düşürme: Araç kilometre düşürme eylemi, Türk Ceza Kanunu’nda öncelikle dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilmektedir. TCK’nın 157. maddesi genel dolandırıcılık suçunu düzenlerken, 158. maddesi ise dolandırıcılık suçunun nitelikli hallerini tanımlamaktadır. Kilometre düşürme eylemi, özellikle ticari faaliyetler sırasında veya meslek sahibi kişiler tarafından güvenin kötüye kullanılması suretiyle gerçekleştirildiğinde, TCK’nın 158. maddesi uyarınca “nitelikli dolandırıcılık” olarak kabul edilmektedir. Bu değerlendirmede, satıcının alıcıyı yanıltma kastı ve bu yolla haksız bir kazanç elde etme amacı temel alınmaktadır. Yargıtay kararlarında, kilometre düşürmenin alıcının kararını etkileyen “hileli davranışlar” olarak nitelendirildiği görülmektedir. Nitelikli dolandırıcılık suçu, TCK’nın 158. maddesine göre üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilmektedir. Bazı durumlarda, suçun işleniş şekli ve diğer nitelikli hallerin varlığına göre bu cezalar artırılabilmektedir. Yargıtay’ın bu sınıflandırması, kilometre düşürme eyleminin toplum nezdinde yarattığı mağduriyetin ve ekonomik sonuçlarının ciddiyetini göstermektedir. Özellikle araç alım satım işini meslek edinen kişilerin bu tür bir hileye başvurması, alıcıların güvenini derinden sarsmakta ve bu nedenle nitelikli dolandırıcılık hükümleri daha sık uygulanmaktadır.
Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında “Gizli Ayıp” Olarak Kilometre Düşürme: Ceza hukuku boyutunun yanı sıra, araç kilometre düşürme eylemi özel hukukta da alıcının haklarını ilgilendiren önemli bir konudur. Türk Borçlar Kanunu’nun 219 ve devamı maddeleri ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, satılan maldaki ayıplardan dolayı satıcının sorumluluğunu düzenlemektedir. Kilometre düşürme eylemi, genellikle ilk bakışta fark edilemeyen ve ancak zamanla veya uzman incelemesiyle ortaya çıkan bir kusur olduğu için “gizli ayıp” olarak nitelendirilmektedir. Yargıtay kararlarında da bu durum sıklıkla vurgulanmaktadır. Gizli ayıbın ortaya çıkması durumunda, alıcının çeşitli seçimlik hakları bulunmaktadır. TBK’nın 227. maddesi ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ilgili hükümleri uyarınca, alıcı sözleşmeden dönme, satış bedelinde indirim talep etme, ücretsiz onarım isteme (eğer aşırı masraf gerektirmiyorsa) veya mümkünse ayıpsız bir benzeri ile değiştirme haklarına sahiptir. Ayrıca, alıcının uğradığı zararın tazminini talep etme hakkı da bulunmaktadır. Yargıtay’ın bu konudaki yaklaşımı, alıcının korunması ve satıcının sorumluluğunun net bir şekilde belirlenmesi yönündedir.
Araç Kilometre Düşürme Cezası Yargıtay Kararları
Araç kilometre düşürme cezaları konusunda Yargıtay tarafından verilmiş çeşitli emsal kararlar bulunmaktadır. Bu kararlar, hem ceza hukuku hem de özel hukuk alanında önemli içtihatlar oluşturmaktadır.
- Yargıtay 23. Ceza Dairesi’nin 05.04.2016 Tarihli Kararı (2015/18022 E., 2016/4057 K.) : Bu karar kilometre düşürmenin TCK’nın 158/1-f maddesi uyarınca nitelikli dolandırıcılık suçu oluşturduğuna dair önemli bir emsal teşkil etmektedir. Yargıtay, yerel mahkemenin yanılarak TCK’nın 157/1 maddesindeki basit dolandırıcılık suçundan hüküm kurmasının bozmayı gerektirdiğini belirtmiştir. Bu karar, kilometre düşürme eyleminin ciddiyetini ve nitelikli dolandırıcılık kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
- Yargıtay 23. Ceza Dairesi’nin 29.04.2015 Tarihli Kararı (2015/72 E., 2015/1029 K.) : Bu olayda, sanık aracın kilometresini düşürerek değerinin üzerinde bir fiyata satmıştır. Yargıtay, sanık, tanık ve şikayetçi beyanları ile araç bakım faturalarını dikkate alarak eylemin dolandırıcılık suçunu oluşturduğu yönündeki yerel mahkeme kararını onamıştır. Kararda, kilometrenin teknik müdahale ile düşürülerek aracın gerçek değerinin üzerinde satılması ve satış elemanının aracın kilometresi hakkında yanlış bilgi vermesi dikkate alınmıştır. Bu karar, kilometre düşürme eyleminin basit bir incelemeyle anlaşılamayacak şekilde yapılması durumunda dahi cezai sorumluluğun doğacağını göstermektedir.
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2017/2916 E., 2017/3730 K. Sayılı Kararı : Bu karar, araç kilometre düşürme davalarında görevli mahkeme konusuna açıklık getirmiştir. Yargıtay, satıcının araç satımını meslek edinmediği durumlarda veya aracın galeriden alınmaması halinde, Tüketici Mahkemesi’nin değil, Asliye Hukuk Mahkemesi’nin görevli olduğuna hükmetmiştir. Bu karar, davaların doğru mahkemelerde açılması açısından önemlidir.
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 13.12.2022 Tarihli Kararı : Bu emsal kararda, Yargıtay, kilometresi düşürülmüş ikinci el araçla ilgili sorumluluğun, bilmese bile satıcıda olduğuna karar vermiştir. Karara konu olan olayda, alıcı aracın kilometresinin düşürüldüğünü öğrenince satıcıya durumu bildirmiş, ancak satıcı kilometre düşürme işlemini kendisinin yapmadığını ve sorumluluğunun bulunmadığını savunmuştur. Yargıtay, Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca alıcının satıcıdan tazminat isteyebileceğine hükmetmiştir. Bu karar, alıcının korunması açısından önemli bir içtihattır.
- Yargıtay’ın 17.04.2023 Tarihinde Güncellenen Kararı : Bu kararda, Yargıtay, bir aracın kilometresini 200.000’den 68.000’e düşürerek değerinin üzerinde satan kişiye “nitelikli dolandırıcılık” suçundan verilen hapis cezasını onamıştır. TCK’nın 158. maddesine göre bu suçu işleyenler, 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmaktadır. Bu karar, Yargıtay’ın kilometre düşürme eylemine karşı ne kadar ciddi bir tavır sergilediğini göstermektedir.
Yargıtay’ın kilometre düşürme davalarındaki yaklaşımında genel olarak tutarlılık gözlemlenmektedir. Özellikle kilometre düşürme eyleminin “nitelikli dolandırıcılık” olarak kabul edilmesi ve buna uygun cezaların verilmesi yönünde bir eğilim bulunmaktadır. Profesyonel satıcılar tarafından gerçekleştirilen kilometre düşürme eylemleri, güvenin kötüye kullanılması unsuru nedeniyle daha ağır cezalarla sonuçlanabilmektedir. Ayrıca, düşürülen kilometre miktarının fazlalığı ve alıcının uğradığı maddi zararın büyüklüğü de cezanın tayininde etkili olabilmektedir. Özel hukuk davalarında ise, Yargıtay’ın satıcının sorumluluğunu geniş yorumladığı ve alıcının haklarını koruyucu kararlar verdiği görülmektedir. Satıcının kilometre düşürme işleminden haberdar olmaması dahi, ayıplı mal hükümlerine göre sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Bu durum, ikinci el araç alım satımında alıcının korunması ve piyasadaki güvenin tesis edilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Kilometre Düşürme Davalarında Satıcının Sorumluluğu ve Alıcının Hakları
Yargıtay’ın Satıcı Sorumluluğuna Bakışı: Yargıtay, araç kilometre düşürme davalarında satıcının sorumluluğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır. Satıcı, sattığı aracın kilometre bilgisinin doğruluğundan ve herhangi bir manipülasyonun bulunmamasından sorumludur. Bu sorumluluk, satıcının kilometre düşürme işleminden bizzat haberdar olmasa bile geçerlidir. Türk Borçlar Kanunu’nun ayıba karşı tekeffül hükümleri , satılan malda alıcının beklediği niteliklerin bulunmaması veya kullanımını engelleyen kusurların olması durumunda satıcının sorumlu olduğunu belirtir. Kilometre düşürme de, aracın beklenen kullanım ömrünü ve değerini olumsuz etkileyen önemli bir kusur olarak kabul edildiğinden, satıcının bu ayıptan dolayı sorumluluğu doğmaktadır. Yargıtay’ın bu konudaki katı tutumu, ikinci el araç piyasasında dürüstlüğün ve güvenin sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Satıcıların, satışa sundukları araçların geçmişini ve kilometre bilgilerini titizlikle kontrol etmeleri ve alıcıları doğru bilgilendirmeleri gerekmektedir.
Alıcının Haklarına Kapsamlı Bakış: Kilometresi düşürülmüş bir araç satın alan alıcıların çeşitli hukuki hakları bulunmaktadır. Bu haklar, hem TBK hem de Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun tarafından güvence altına alınmıştır:
- Sözleşmeden Dönme (Cayma Hakkı): Alıcı, ayıplı malın (kilometresi düşürülmüş araç) tespiti üzerine sözleşmeden dönme ve ödediği bedelin iadesini talep etme hakkına sahiptir.
- Satış Bedelinde İndirim Talep Etme: Alıcı, aracı iade etmek yerine, kilometre düşürme nedeniyle aracın değerindeki azalma oranında satış bedelinden indirim talep edebilir.
- Ücretsiz Onarım İsteme: Eğer kilometre düşürme dışında araçta başka ayıplar da varsa ve bu ayıpların onarımı aşırı masraf gerektirmiyorsa, alıcı satıcıdan ücretsiz onarım talep edebilir.
- Ayıpsız Bir Benzeri İle Değiştirme İsteme: Mümkünse, alıcı kilometre düşürme nedeniyle ayıplı çıkan aracın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini talep edebilir. Ancak bu genellikle ikinci el araçlarda pratik bir çözüm olmayabilir.
Dava Açma Süresi (Zamanaşımı): Kilometresi düşürülmüş araç nedeniyle dava açma süresi, Türk Borçlar Kanunu’nun 231. maddesi uyarınca genellikle aracın teslim tarihinden itibaren iki yıldır. Ancak, satıcının ayıbı hile ile gizlemesi veya ağır kusurunun bulunması durumunda, bu iki yıllık süre geçerli olmaz ve genel zamanaşımı süresi olan on yıl uygulanır. Satıcının kilometre düşürme işlemini bilerek yapması veya bu konuda alıcıyı yanlış bilgilendirmesi ağır kusur olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, alıcıların haklarını kaybetmemek için kilometre düşürme şüphesi ortaya çıkar çıkmaz derhal harekete geçmeleri ve yasal süreci başlatmaları önemlidir.
Araç Kilometre Düşürme Cezası Davalarında Bilirkişi Raporunun Rolü
Araç kilometre düşürme davalarında, olayın ispatı ve zararın tespiti açısından bilirkişi raporları hayati bir öneme sahiptir. Bilirkişi, genellikle makine mühendisi veya otomotiv uzmanı, aracın geçmiş muayene kayıtlarını (TRAMER bilgileri ), servis kayıtlarını ve aracın genel durumunu inceleyerek bir rapor hazırlamaktadır. Bu rapor genellikle aşağıdaki bilgileri içerir:
- Satış Tarihindeki Tahmini Kilometre: Bilirkişi, aracın üretim yılı, genel durumu, yıpranma seviyesi ve önceki kayıtları (eğer varsa) dikkate alarak satış tarihindeki gerçek kilometresini tahmin eder.
- Düşürülmüş Kilometre ile Satış Değeri: Bilirkişi, aracın düşürülmüş kilometre ile piyasada satılabileceği değeri belirler.
- Gerçek Kilometre ile Satış Değeri: Bilirkişi, aracın gerçek kilometresiyle piyasada satılabileceği değeri belirler.
- Değer Kaybı Miktarı: Bilirkişi, düşürülmüş kilometre ile satış değeri arasındaki farkı hesaplayarak alıcının uğradığı maddi zararı tespit eder.
- Teknik İnceleme Bulguları: Bilirkişi, kilometre sayacında herhangi bir manipülasyon olup olmadığını teknik olarak inceler ve bulgularını raporunda belirtir.
Bilirkişi raporu, mahkemenin karar vermesinde önemli bir delil niteliği taşır. Alıcıların, kilometre düşürme şüphesi durumunda vakit kaybetmeden bir bilirkişi incelemesi yaptırmaları ve bu raporla birlikte yasal süreci başlatmaları önerilir. Bu konuda daha detaylı bilgi edinmek için Araç Kilometre Düşürme Davası adlı makalemizi okuyabilirsiniz.
Araç Kilometre Düşürme Cezası Sonuç
Yargıtay’ın son yıllarda verdiği kararlar, araç kilometre düşürme eylemine karşı kararlı bir duruş sergilediğini göstermektedir. Bu eylem, hem ceza hukuku kapsamında “nitelikli dolandırıcılık” suçu olarak ağır yaptırımlara tabi tutulmakta, hem de özel hukukta alıcının çeşitli haklarını kullanabileceği bir “gizli ayıp” olarak kabul edilmektedir. Özellikle profesyonel satıcıların bu tür hileli davranışlara başvurması durumunda cezai sorumluluk daha da artmaktadır. Alıcılar ise, kilometre düşürme nedeniyle uğradıkları maddi ve manevi zararın tazmini için yasal yollara başvurabilirler. Bilirkişi raporları, bu süreçte olayın ispatı ve zararın tespiti açısından kritik bir rol oynamaktadır. İkinci el araç alım satımında dürüstlüğün ve güvenin sağlanması için Yargıtay’ın bu konudaki içtihatları büyük önem taşımaktadır. Potansiyel alıcıların, araç almadan önce gerekli kontrolleri yapmaları ve şüpheli durumlarda hukuki destek almaları önemlidir. İstanbul’da bu tür bir durumla karşılaşırsanız, bir İstanbul Tazminat Hukuku Avukatı‘ndan hukuki danışmanlık almak haklarınızı korumanıza yardımcı olacaktır. Unutmayın ki, haklarınızı korumak ve yasal süreçleri doğru yönetmek için zamanında bir İstanbul Tazminat Hukuku Avukatı‘na başvurmak hayati önem taşımaktadır.
Araç Kilometre Düşürme Cezası ve Hukuki Süreçler Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Türkiye’de araç kilometre düşürmenin cezası nedir?
Kilometre düşürme, Türk Ceza Kanunu’na göre “nitelikli dolandırıcılık” suçu kapsamında değerlendirilir ve faili 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir.
Kilometre düşürme bir suç mudur?
Evet, kilometre düşürme Türk Ceza Kanunu kapsamında dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır.
Kilometresi düşürülmüş bir araç satın alırsam haklarım nelerdir?
Sözleşmeden dönme, satış bedelinde indirim talep etme, ücretsiz onarım isteme (eğer mümkünse), ayıpsız bir benzeri ile değiştirme (eğer mümkünse) ve tazminat talep etme haklarınız bulunmaktadır.
Dava açmak için ne kadar sürem var?
Genellikle aracın teslim tarihinden itibaren 2 yıl içinde dava açmanız gerekmektedir. Ancak satıcının ağır kusuru varsa bu süre 10 yıla kadar uzayabilir.
Kilometre düşürüldüğünü nasıl kanıtlayabilirim?
Bilirkişi raporu, muayene kayıtları (TRAMER), servis kayıtları ve diğer belgelerle kilometre düşürme kanıtlanabilir.
Hangi mahkemeye başvurmalıyım?
Satıcı araç alım satım işini meslek olarak yapıyorsa Tüketici Mahkemesi’ne, değilse Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurulmalıdır.
Kilometre düşürülmüşse paramı geri alabilir miyim?
Evet, sözleşmeden dönme veya satış bedelinde indirim talep ederek paranızı geri alabilirsiniz.
Satıcı kilometre düşürmeden haberdar olmasa bile sorumlu mudur?
Özel hukuk kapsamında, satıcı kilometre düşürmeden haberdar olmasa bile ayıplı mal hükümlerine göre sorumludur.
“Gizli ayıp” nedir?
İlk bakışta fark edilemeyen ve ancak zamanla veya uzman incelemesiyle ortaya çıkan kusurlara denir. Araç kilometre düşürme de gizli ayıp olarak kabul edilir.
TCK 158 nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesi, dolandırıcılık suçunun nitelikli hallerini düzenlemektedir. Kilometre düşürme eylemi de bu madde kapsamında değerlendirilebilir.
Bilirkişinin bu davalardaki rolü nedir?
Bilirkişi, kilometre düşürme olayının teknik olarak kanıtlanmasına ve alıcının uğradığı zararın hesaplanmasına yardımcı olur.
