Evlilik Sözleşmesi Nedir?
Evlilik, sadece iki bireyin hayatlarını birleştirmesi değil, aynı zamanda ortak bir ekonomik düzenin de başlangıcıdır. Bu yeni düzenin getirdiği finansal sorumluluklar ve mal varlığı yönetimi, çiftler için önem arz eden bir konu haline gelebilir. Türk Medeni Kanunu’nda (TMK), bu düzenin nasıl işleyeceğini belirlemek üzere “mal rejimi sözleşmesi” olarak adlandırılan hukuki bir mekanizma öngörülmüştür. Halk arasında yaygın olarak evlilik sözleşmesi olarak bilinen bu belge, bir güvensizlik beyanı değil, aksine, eşler arasında mali konularda şeffaflık, öngörülebilirlik ve hukuki bir güvence sağlamayı amaçlayan proaktif bir yaklaşımdır. Bu sözleşme, evlilik birliği içinde edinilen malların nasıl yönetileceğini ve boşanma veya ölüm gibi evliliği sona erdiren durumlarda nasıl paylaşılacağını açıkça belirler. Evlilik sözleşmesi örneği, mali anlaşmazlıkları önlemeye yardımcı olarak, ilişkinin duygusal dinamiklerini daha sağlam bir zemin üzerine oturtur.
Evlilik sözleşmesi, esasen eşlerin yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi yerine kendi ihtiyaçlarına ve tercihlerine uygun başka bir mal rejimini seçmelerine olanak tanıyan bir araçtır. Örneğin, bir tarafın yüklü borçları varsa veya eşlerden biri iş hayatında riskli yatırımlar yapıyorsa, bu sözleşme diğer eşin mal varlığını korumak için önemli bir kalkan görevi görür.
Evlilik Sözleşmesi Yapmak Zorunlu mu?
Hayır, evlilik sözleşmesi yapmak yasal bir zorunluluk değildir. Türk Medeni Kanunu’na göre, çiftler evlenmeden önce veya evlendikten sonra mal rejimlerini belirlemek için bir sözleşme yapabilirler. Eğer eşler, mal rejimlerini belirlemek için herhangi bir sözleşme yapmazlarsa, kanun kendiliğinden **”Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi”**ni uygular. Bu, Türkiye’de 1 Ocak 2002 tarihinden sonra gerçekleşen tüm evlilikler için geçerli olan yasal mal rejimidir. Dolayısıyla, evlilik sözleşmesi örneği, eşlere kanunun varsayılan rejimi yerine, kendi kişisel durumlarına en uygun olanı belirleme imkânı sunar.
Türk Medeni Kanunu’ndaki Mal Rejimleri
Türk Medeni Kanunu (TMK), evli eşlerin mal varlıklarını nasıl yöneteceklerini ve evliliğin sona ermesi durumunda bu malların nasıl paylaşılacağını düzenleyen dört farklı mal rejimini kabul etmiştir. Bu rejimlerden biri yasal rejim olarak varsayılırken, diğer üçü eşlerin iradelerine bağlı olarak seçebilecekleri seçimlik rejimlerdir. Bu rejimlerin her biri için hazırlanan evlilik sözleşmesi örneği, farklı hukuki sonuçlar doğuracaktır.
Yasal Mal Rejimi: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (TMK m. 218-241)
Türk Medeni Kanunu’nun 1 Ocak 2002’de yürürlüğe girmesiyle birlikte, yasal mal rejimi olarak “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi” kabul edilmiştir. Bu rejimin temel prensibi, evlilik birliği süresince edinilen malların, evliliğin sona ermesi halinde eşler arasında eşit olarak paylaşılmasıdır. Bu rejim, evlilikte ortak çaba ve emeğin bir sonucu olarak görülen tüm varlıkları kapsar.
Edinilmiş Mallar ile Kişisel Malların Ayırımı
Edinilmiş mallara katılma rejiminin en kritik yönlerinden biri, edinilmiş mallar ile kişisel mallar arasındaki ayrımın doğru yapılmasıdır. Evliliğin sona ermesi durumunda, bu ayrım, mal paylaşımının nasıl yapılacağını belirler.
- Edinilmiş Mallar: TMK m. 219’a göre edinilmiş mallar, evlilik birliği devam ettiği sürece bir eşin karşılığını vererek elde ettiği değerlerdir. Bu mallar, evliliğin sona ermesi halinde paylaşıma tabi tutulur. Örnek olarak, eşlerin maaşları ve diğer çalışma gelirleri, sosyal güvenlik veya yardım kuruluşlarından alınan ödemeler, çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, edinilmiş malların yerine geçen değerler (örneğin, evlilik süresince satın alınan bir otomobilin satılıp yerine yenisinin alınması) ve kişisel malların gelirleri sayılabilir. Şirket hisseleri evlilik birliği içinde edinilmişse edinilmiş mal sayılırken, miras yoluyla kalan şirket hisseleri kişisel mal olarak kabul edilir.
- Kişisel Mallar: Kişisel mallar, evliliğin sona ermesi halinde paylaşım dışında kalan, bir eşin yalnızca kendisine ait olan varlıklardır. Bunlara örnek olarak, eşlerin sadece kişisel kullanımına özgülenmiş eşyalar, evlilik öncesinde sahip olunan mallar, miras veya bağış yoluyla bedelsiz kazanılan değerler, manevi tazminat alacakları ve bu malların yerine geçen değerler gösterilebilir.
Kişisel Malların Gelirleri
Yasal mal rejiminin en az bilinen ve en çok anlaşmazlık yaratan yönlerinden biri, kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mal sayılmasıdır. Bu durum, birçok kişinin gözden kaçırdığı bir detaydır. Örneğin, evlilik öncesinde sahip olunan bir gayrimenkulün kira geliri veya düğün takılarıyla alınan bir evin kira geliri, evlilik birliği içerisinde kazanılan bir faiz geliri edinilmiş mal kategorisine girer ve boşanma halinde diğer eşle paylaşılır. Bu, evlilik öncesi varlıklarını güvence altına aldığını düşünen çiftler için ciddi bir risk oluşturabilir. Ancak, mal rejimi sözleşmesiyle, kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağı kararlaştırılabilir. Bu, sözleşmenin önemini ve profesyonel hukuki danışmanlık ihtiyacını en somut şekilde ortaya koyar.
| Edinilmiş Mallar (Paylaşılır) | Kişisel Mallar (Paylaşılmaz) |
| Çalışma karşılığı elde edilen gelirler | Evlilik öncesi edinilen mallar |
| Sosyal güvenlik ödemeleri | Miras ve bağış yoluyla gelen mallar |
| Çalışma gücü kaybı tazminatları | Manevi tazminat alacakları |
| Edinilmiş malların yerine geçen değerler | Kişisel kullanıma ayrılmış eşyalar |
| Kişisel malların gelirleri | Kişisel malların yerine geçen değerler |
Seçimlik Mal Rejimleri ve Özellikleri
Eşler, kanunun belirlediği edinilmiş mallara katılma rejiminden farklı bir mal rejimini seçebilirler. Ancak, özel veya karma mal rejimi yaratılamaz; yalnızca kanunda belirtilen kapalı sayı ilkesine göre belirlenen üç rejimden biri seçilebilir. Bu noktada, hazırlanacak doğru bir evlilik sözleşmesi örneği seçilen rejime uygun hukuki maddeleri içermelidir.
Mal Ayrılığı Rejimi (TMK m. 242-243)
Bu rejimde, her eşin kendi mal varlığı üzerinde tam bir yönetim, yararlanma ve tasarruf hakkı bulunur. Evlilik birliği sona erdiğinde, bir tasfiye işlemi söz konusu olmaz ve eşler evlilik boyunca hangi mallara sahipse o mallara malik olmaya devam ederler. Bu rejim, özellikle eşlerden birinin borca batık olduğu veya finansal durumunu kötü yönettiği durumlarda diğer eşin mal varlığını korumak için ideal bir mekanizmadır.
Evlilik sözleşmesi örneği ile bu rejim seçildiğinde, her eşin kendi borçlarından sadece kendi mal varlığıyla sorumlu olacağı ve diğer eşi borçlandırıcı işlemler yapamayacağı açıkça belirtilir. İspat yükü, belirli bir malın kendisine ait olduğunu iddia eden eşin üzerindedir.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi (TMK m. 244-255)
Paylaşmalı mal ayrılığı, mal ayrılığı rejimine benzeyen, ancak bazı istisnaları olan bir sistemdir. Bu rejimde de eşler ayrı mal varlıklarına sahipken, belirli mallar (genellikle aile konutu ve ev eşyaları) üzerinde ortak hakları kabul edilebilir. Evliliğin sona ermesi durumunda, bu ortak kabul edilen mallar üzerinde anlaşarak bir paylaşım yapabilirler.
Mal Ortaklığı Rejimi (TMK m. 256-281)
Mal ortaklığı rejimi, mal ayrılığının tam tersi bir yaklaşımla, kişisel mallar haricindeki tüm mal varlığı değerlerinin ortak mülkiyet olarak kabul edilmesini öngörür. Gelirler ve edinilen tüm mallar, müşterek mülkiyet esasına dayanır. Eşler, ortaklık mallarına bölünmemiş bir bütün olarak sahiptir ve her ikisinin rızası olmadan bu mallar üzerinde tek başına tasarrufta bulunamazlar. Sözleşme maddelerinde, kişisel kullanım eşyaları, manevi tazminat alacakları ve karşılıksız kazandırmalar gibi varlıkların kişisel mal olarak kalacağı belirtilebilir. Bu rejim, evlilikte tam bir ekonomik ortaklık kurmak isteyen çiftler için uygundur.
Mal Rejimleri
| Kriterler | Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi | Mal Ayrılığı Rejimi | Paylaşmalı Mal Ayrılığı | Mal Ortaklığı Rejimi |
| Yasal Statü | Yasal Rejim (2002 sonrası) | Seçimlik Rejim | Seçimlik Rejim | Seçimlik Rejim |
| Paylaşım Prensibi | Evlilik süresince edinilenler eşit paylaşılır. | Her eş kendi mal varlığına sahiptir. | Eşler ayrı mal varlığına sahiptir, belirli mallar paylaşılır. | Kişisel mallar hariç tüm mallar ortaktır. |
| Borç Sorumluluğu | Her eş kendi borcundan kendi mal varlığıyla sorumludur. | Her eş kendi borcundan kendi mal varlığıyla sorumludur. | Her eş kendi borcundan kendi mal varlığıyla sorumludur. | Ortak borçlardan tüm ortaklık malı ve kişisel mallar sorumludur. |
| Kişisel Mal Gelirleri | Edinilmiş mal sayılır ve paylaşılır. | Edinilmiş mal sayılmaz. | Edinilmiş mal sayılmaz. | Ortaklık malı sayılır ve paylaşılır. |
| İspat Yükü | Bir malın kişisel mal olduğunu iddia eden eş ispatla yükümlüdür. | Bir malın kendisine ait olduğunu iddia eden eş ispatla yükümlüdür. | Bir malın kendisine ait olduğunu iddia eden eş ispatla yükümlüdür. | Bir malın kişisel mal olduğunu iddia eden eş ispatla yükümlüdür. |
| Uygunluk | Çoğu çift için uygundur. | Borçlara karşı korunma isteyenler için. | Belirli malların ortaklığını isteyenler için. | Tam bir ekonomik ortaklık isteyenler için. |
Evlilik Sözleşmesi Örneği Nasıl ve Ne Zaman Yapılır?
Herhangi bir evlilik sözleşmesi örneği‘nin hukuki geçerliliğe sahip olabilmesi için kanunun belirlediği katı şekil şartlarına uyulması zorunludur. Bu şartlar, potansiyel bir anlaşmazlık anında sözleşmenin geçerliliğini ve uygulanabilirliğini garanti altına alır.
Kimler Yapabilir?
Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik sözleşmesi örneği düzenleyebilmek için ayırt etme gücüne sahip olmak gerekmektedir. Ayırt etme gücü, bir kişinin yaptığı işlemin sebep ve sonuçlarını anlayacak yeteneğe sahip olması anlamına gelir. Ayırt etme gücüne sahip küçükler veya kısıtlılar ise, sözleşmeyi yasal temsilcilerinin (vasi) rızasıyla yapabilirler. Bu durumda, hem küçük/kısıtlı eşin hem de yasal temsilcisinin imzası zorunludur. Önemli bir nokta, evlilik sözleşmesi yapma hakkının kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olmasıdır; dolayısıyla, vekaleten veya avukat aracılığıyla temsilci tarafından imzalanamaz.
Evlilik Öncesi ve Sonrası
Evlilik sözleşmesi örneği, hem evlenmeden önce nişanlılık döneminde hem de evlilik birliği kurulduktan sonra yapılabilir. Nişanlılık döneminde yapılan sözleşmeler, geciktirici şarta bağlı sözleşme niteliği taşır ve ancak evliliğin gerçekleşmesiyle hukuki geçerlilik kazanır. Eğer evlilik gerçekleşmezse, sözleşme hükümleri geçersiz kalır. Evlilik birliği devam ederken yapılan bir sözleşme ise, yapıldığı tarihten itibaren geleceğe yönelik sonuçlar doğurur.
Resmi Şekil Şartı
Evlilik sözleşmesi örneği‘nin geçerli olabilmesi için resmi şekilde yapılması zorunludur. Türk Medeni Kanunu’nun 205. maddesine göre, sözleşme noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Noter, bu sözleşmeyi düzenleyerek veya taraflarca hazırlanan bir sözleşmeyi onaylayarak resmiyet kazandırır. Yargıtay, noter onayı olmadan yapılan bir evlilik sözleşmesinin hukuken geçerli olmayacağını açıkça vurgulamıştır.
Noter huzurunda sözleşme yapılmasının yanı sıra, bir istisna olarak taraflar evlenme başvurusu sırasında evlendirme memuruna yazılı olarak hangi mal rejimini seçtiklerini bildirebilirler. Ancak, evlendirme memurunun sözleşmeyi düzenleme veya onaylama yetkisi bulunmamaktadır; memur sadece yazılı beyanı evlenme kütüğüne kaydeder. Bu detay, şekil şartlarına uyulmasının ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gösterir ve avukatın bu konudaki rolünün ne kadar hayati olduğunu ortaya koyar. Zira, doğru bir avukatlık danışmanlığı olmadan yapılan bir sözleşme, şekil eksikliği nedeniyle gelecekteki bir anlaşmazlıkta hiçbir hukuki koruma sağlamayabilir.
Sözleşmenin İptali ve Değiştirilmesi
Geçerli bir şekilde yapılan evlilik sözleşmesi dahi, belirli koşulların varlığı halinde mahkeme kararıyla iptal edilebilir. Sözleşmenin iptal edilme nedenleri arasında, sözleşmenin hata, hile, korkutma gibi iradeyi sakatlayan sebeplerin etkisiyle yapılmış olması yer alır. Örneğin, bir eşin imzasının hile yoluyla alındığının ispatlanması durumunda, sözleşme mahkemece iptal edilir. Ayrıca, sözleşmenin kanunun emredici hükümlerine aykırı olması veya muvazaalı (üçüncü kişileri aldatma amacıyla) yapılması da iptal nedenidir.
Eşler, mevcut mal rejimlerini karşılıklı anlaşarak her zaman değiştirebilirler. Bu değişiklik, tıpkı ilk sözleşmenin yapılışı gibi, noter huzurunda yeni bir sözleşme düzenlenmesiyle gerçekleştirilir. Eşlerden biri haklı bir sebep öne sürerek tek başına mal rejiminin değiştirilmesini talep edebilir ve bu talebi mahkemeye başvurarak dile getirebilir.
Evlilik Sözleşmesi Örneği
Her bir evlilik sözleşmesi örneği‘nin içeriği ve kapsamı, kanunen belirlenmiş sınırlar dâhilinde olmak zorundadır. Bu, sözleşmenin özgürce hazırlanabilmesi anlamına gelse de, her türlü konunun bu sözleşmede düzenlenemeyeceği anlamına gelir.
Sözleşmenin Neleri Kapsayabileceği?
Evlilik sözleşmesi örneği, esasen eşlerin mal rejimi ile ilgili hak ve yükümlülüklerini belirlemeye odaklanır. Bu sözleşme kapsamında, mal edinim ve paylaşım yöntemleri, kişisel malların gelirlerinin durumu, borçlara karşı sorumluluklar ve tasfiye süreci gibi konular düzenlenebilir. Sözleşme, yasal mal rejiminin getirdiği varsayımları ortadan kaldırarak, çiftlerin kendi mali durumlarına en uygun çözümleri yaratmalarına olanak tanır. Bu, sözleşmeyi stratejik bir finansal planlama aracı haline getirir.
Sözleşmeye Konulamayacak Hükümler
Evlilik sözleşmesi örneği ile ilgili en yaygın yanlış anlamalardan biri, her türlü konunun bu belgeye dâhil edilebileceği düşüncesidir. Oysa Türk Hukuku’nda, bir evlilik sözleşmesiyle nafaka ödemesi, çocukların velayeti, manevi tazminat gibi boşanmanın fer’i (ikincil) sonuçlarına dair hükümler konulamaz. Yargıtay kararları da bu tür hükümlerin geçersiz olduğunu ortaya koymuştur. Örneğin, “aldatan eşin tüm servetini diğerine bırakacağı” ya da “boşanma halinde nafaka ödenmeyeceği” gibi maddeler sözleşmeye yazılsa bile hukuken bağlayıcı olmazlar ve yok hükmünde sayılırlar.
Bu durum, evlilik sözleşmesinin temel işlevini ve amacını anlama konusunda profesyonel bir desteğin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Birçok kişi, kanuna aykırı hükümler içeren bir evlilik sözleşmesi örneği hazırlayarak kendisini güvenceye aldığını düşünebilir, ancak bu belge bir mahkeme kararıyla yüzleştiğinde hiçbir geçerlilik taşımayacaktır. Bu nedenle, evlilik sözleşmesinin hukuki sınırlarını bilen ve müvekkilini bu tür hatalı uygulamalardan koruyacak bir avukatla çalışmak, sözleşmenin gelecekte işe yarar olmasının anahtarıdır.
Sonuç
Evlilik, hayatın en önemli dönüm noktalarından biridir ve bu dönemin finansal boyutunun hukuki zemine oturtulması, uzun vadede huzur ve güven sağlar. Evlilik sözleşmesi örneği ya da hukuki adıyla mal rejimi sözleşmesi, bu amaçla tasarlanmış proaktif ve son derece etkili bir hukuki araçtır. Sözleşme, eşlere yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejiminin getirdiği zorunluluklar yerine, kendi mali durumlarına ve hedeflerine uygun bir sistem kurma özgürlüğü sunar. Borçlara karşı korunma, miras yoluyla elde edilen malların güvence altına alınması veya ticari risklerin diğer eşin varlığına sirayet etmesinin önlenmesi gibi pek çok alanda önemli avantajlar sağlar.
Ancak, bu sürecin başarısı, sözleşmenin doğru, eksiksiz ve yasalara uygun bir şekilde hazırlanmasına bağlıdır. Makalede detaylarıyla ele alındığı gibi, sözleşmenin noterde düzenlenmesi, taraflarca bizzat imzalanması ve kanunun emredici hükümlerine aykırı maddeler içermemesi gibi pek çok hassas nokta bulunmaktadır. Bu karmaşık hukuki süreç, uzmanlık ve dikkat gerektirir. Konusunda uzman bir İstanbul Boşanma Avukatı olarak, evliliğinizin finansal temellerini sağlamlaştırmak ve olası anlaşmazlıkların önüne geçmek için size özel çözümler sunmaya hazırız. Unutmayın, doğru hukuki danışmanlık, geleceğinizin en sağlam teminatıdır ve hayatınızdaki bu önemli dönemi en huzurlu şekilde yönetmenize yardımcı olacaktır. Bu nedenle, evlilik sözleşmenizi hazırlarken profesyonel bir destek almak hayati önem taşır. Konusunda uzman bir İstanbul Boşanma Avukatı olarak, bu süreçte size özel çözümler sunmaya ve haklarınızı en iyi şekilde korumaya hazırız.
Sık Sorulan Sorular
Evlilik sözleşmesi yapmak zorunlu mudur?
Hayır, evlilik sözleşmesi yapmak zorunlu değildir. Eğer eşler bir sözleşme yapmazlarsa, kanun gereği Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi otomatik olarak uygulanır.
Evlilik sözleşmesi ne kadara mal olur?
Evlilik sözleşmesinin noter ücreti, noterden notere ve sözleşmenin sayfa sayısına göre değişiklik gösterebilir. Evrakın hazırlanması için bir avukattan destek alınması durumunda, avukatlık ücreti de eklenir. En doğru ücret bilgisi, noterden veya avukatınızdan öğrenilebilir.
Sözleşme sonradan değiştirilebilir mi?
Evet, eşler karşılıklı anlaşarak noter huzurunda yeni bir sözleşme yaparak mevcut mal rejimlerini değiştirebilirler. Ayrıca, haklı bir nedenin varlığı halinde eşlerden biri mahkemeye başvurarak mal rejiminin değiştirilmesini talep edebilir.
Sadece zenginler mi evlilik sözleşmesi yapar?
Hayır, evlilik sözleşmesi örneği her gelir seviyesinden çift tarafından yapılabilir. Bu sözleşme, sadece yüklü mal varlığı olanlar için değil, aynı zamanda borçlu olan eşin varlıklarının korunması, miras veya bağış gibi özel durumların netleştirilmesi için de kullanılabilir.
Evlilik sözleşmesi nişanken yapılabilir mi?
Evet, evlilik sözleşmesi örneği nişanlılık döneminde, evlilik öncesi yapılabilir. Ancak, sözleşme evliliğin gerçekleşmesiyle geçerlilik kazanır.
Sözleşme mirası etkiler mi?
Evlilik sözleşmesi, doğrudan miras paylaşımını değil, dolaylı olarak mal rejiminden kaynaklanan alacakları etkiler. Bir eşin vefatı durumunda, mal rejiminin tasfiyesi sonucunda sağ kalan eşin alacağı, miras paylaşımından önce ödenir.
Evlilik sözleşmesi borçlara karşı koruma sağlar mı?
Evet, özellikle Mal Ayrılığı Rejimi seçilirse, her eş kendi borçlarından sadece kendi mal varlığıyla sorumlu olur. Bu, diğer eşin mal varlığının, borçlu eşin alacaklıları tarafından haczedilmesini engeller.
Nafaka ve velayet konuları sözleşmeye eklenebilir mi?
Hayır, nafaka ve çocukların velayeti gibi boşanmanın fer’i sonuçları, evlilik sözleşmesi örneği‘ne konulamaz. Bu konular, boşanma davası sırasında hâkim tarafından takdir edilir. Bu tür hükümler içeren bir sözleşme, bu maddeler açısından geçersizdir.
Evlilik birliği içerisinde şirket hisseleri edinilmesi durumunda ne olur?
Evlilik birliği içerisinde edinilen şirket hisseleri, edinilmiş mal statüsündedir ve boşanma durumunda paylaşıma tabi tutulabilir. Miras yoluyla kalan şirket hisseleri ise kişisel mal olarak kabul edilir.
Evlilik Sözleşmesinin iptal edilme nedenleri nelerdir?
Evlilik sözleşmesi örneği, iradeyi sakatlayan sebeplerin (hata, hile, korkutma) varlığı halinde , muvazaa (üçüncü kişileri aldatma amacı) durumunda, kanunun şekil şartlarına uyulmaması veya hukuka aykırı hükümler içermesi durumunda mahkeme tarafından iptal edilebilir.
Evlilik Sözleşmesi olmadan mal paylaşımı nasıl yapılır?
Evlilik sözleşmesi yapılmadığı takdirde, 1 Ocak 2002 sonrası evlilikler için yasal mal rejimi olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi uygulanır. Bu durumda, evlilik süresince edinilen malların değeri hesaplanır ve her eş, bu malların artık değerinin yarısı üzerinde hak sahibi olur.
