Kamu personel hukukunun en hayati ve ertelenemez konularından biri olan can güvenliği mazereti, memurun yaşam hakkı ile idarenin hizmet ihtiyacı arasındaki hassas dengede yer almaktadır. Hukuk büromuza sıklıkla yöneltilen Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? sorusu, aslında sadece bir zaman çizelgesi sorusu değil, aynı zamanda hayati bir riskin ne kadar sürede bertaraf edileceğinin hukuki karşılığıdır. Türk hukuk sisteminde kamu hizmetinin sürekliliği esas olsa da Anayasa ile korunan yaşam hakkı her türlü bürokratik sürecin üzerindedir. Bu makale, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, ilgili kurum yönetmelikleri ve 2024-2025 dönemi güncel yargı kararları ışığında, mağduriyet yaşayan kamu personelleri için detaylı bir rehber niteliğindedir.
Hukuki Perspektif ve Yasal Dayanaklar
Can güvenliği mazeretine dayalı yer değişikliği taleplerinin hukuki zemini, normlar hiyerarşisinin en tepesinden başlar. Anayasa’nın 17. maddesi devlete, vatandaşlarının ve memurlarının yaşam hakkını koruma pozitif yükümlülüğünü yükler. Bu yükümlülük, idareye takdir yetkisi tanımaz; bilakis can güvenliği tehdidi somutlaştığında idareyi harekete geçmekle sorumlu kılar. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 72. maddesi ve Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik, mazeret tayinlerini düzenlerken can güvenliğini “genel atama dönemlerinden bağımsız” bir statüde değerlendirmiştir.
Bir kamu görevlisinin kendisinin, eşinin veya bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının can güvenliğinin tehlikeye girmesi durumunda, hizmet bölgeleri veya zorunlu çalışma süreleri (şark görevi vb.) tamamlanmamış olsa dahi yer değişikliği yapılmak zorundadır. Ancak uygulamada idarelerin pasif kalması, soruşturma açması veya “hizmet ihtiyacı” gerekçesiyle ret cevabı vermesi, süreci uzatan temel faktörlerdir. Bu noktada devreye giren idari yargı denetimi, mağduriyetin giderilmesi için en etkili yoldur.
Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? Hakkında Hukuki Süreçler
İdari başvurunun yapılmasıyla başlayan ve atama kararnamesinin tebliğine kadar geçen süre, başvurunun niteliğine göre değişkenlik gösterir. Hukuki olarak Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? sorusuna verilecek cevap iki ana aşamada incelenmelidir İdari Başvuru Aşaması ve Yargısal Süreç.
İdari başvuru aşamasında, memurun kurumuna sunduğu dilekçe ve ekindeki deliller (savcılık koruma kararı, 6284 sayılı yasa kapsamında alınan tedbir kararları, mülki amir raporları) idare tarafından incelenir. Kanunen idarenin bu başvuruya cevap verme süresi 30 gündür. Eğer deliller (özellikle Valilik veya Kaymakamlık tarafından verilen can güvenliği raporu) çok güçlüyse, idareler genellikle sorumluluk almamak adına 15 ile 20 gün içinde atamayı gerçekleştirir. Ancak deliller yetersiz görülürse veya idare direnç gösterirse, 30 günlük süre sonunda “zımni ret” veya açıkça “ret” kararı verilir. Bu durumda süreç yargıya taşınır.
Emniyet Personeli İçin Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer?
Emniyet Teşkilatı, riskin en yüksek olduğu kurumdur ve bu nedenle kendi özel yönetmeliğine sahiptir. Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 19. maddesi “zamandışı atama” yetkisi verir. Polis memurları için Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? sorusunun cevabı, diğer kurumlara göre daha hızlıdır.
Eğer personelin can güvenliği tehdidi istihbarat raporları veya terör riski ile sabitlenmişse, Emniyet Genel Müdürlüğü genel atama dönemini beklemez. Genellikle personel geçici görevlendirme ile 24-48 saat içinde güvenli bir yere çekilir, ardından 15-20 gün içinde asaleten ataması yapılır. Ancak tehdit “şahsi husumet” veya “ailevi nedenler” kaynaklıysa, Emniyet Müdürlüğü detaylı bir tahkikat (araştırma) başlatır. Bu tahkikat süreci, atama süresini 45 güne kadar uzatabilir. Emniyet personeli için en kritik belge, İl Emniyet Müdürü veya Valilik onaylı “Can güvenliği riski vardır” ibareli rapordur. Bu raporun temini süreci belirleyen ana faktördür.
Öğretmenler Açısından Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer?
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) personeli için süreç, eğitim-öğretim yılının bölünmemesi ilkesi nedeniyle bazen daha sancılı olabilmektedir. MEB Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, can güvenliği mazeretini yaz tatili veya yarıyıl tatili atamalarından bağımsız tutmuştur. Buna rağmen idareler “norm kadro yokluğu” (boş kontenjan olmaması) gerekçesiyle atamaları geciktirebilmektedir.
Öğretmenler için Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? dendiğinde, ortalama idari süre 30-45 gün arasındadır. Öğretmen, okul müdürlüğüne başvurur, başvuru ilçe ve il milli eğitim müdürlüklerinden geçerek Bakanlığa ulaşır. Bu bürokratik zincir zaman alır. Ancak 6284 sayılı Ailenin Korunması Kanunu kapsamında alınmış bir mahkeme kararı (işyeri değişikliği tedbiri) varsa, Bakanlık “norm kadro fazlası” olarak atamayı derhal, genellikle 15 gün içinde yapmak zorundadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, öğretmenin can güvenliği riskinin “görev yaptığı yerde kalması halinde” devam edeceğinin ispatlanmasıdır.
Sağlık Bakanlığı Personeli ve Can Güvenliği Süreci
Sağlık Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, özellikle aile içi şiddet ve boşanma durumlarında personele geniş haklar tanımaktadır. Sağlık personeli için Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? sorusunun yanıtı, sunulan belgenin türüne göre değişir. Eğer personel, şiddet nedeniyle boşanma aşamasındaysa veya boşanmışsa ve bunu mahkeme kararıyla belgelendirirse, standart hizmet puanı veya hizmet bölgesi süresi şartlarına bakılmaksızın 1 ay içinde atama yapılmaktadır.
Sağlık Bakanlığı’nda “stratejik personel” (doktor, diş hekimi) için bazen “yerine personel bulunamadı” gerekçesiyle bekletme yapılsa da, can güvenliği söz konusu olduğunda bu bekletme hukuka aykırıdır. İdari mahkemeler, doktorun yaşam hakkının, hastanenin doktor ihtiyacından önce geldiğine hükmetmektedir. Bu nedenle sağlık çalışanları için süreç, doğru başvuru ile 20-30 gün bandında sonuçlanabilir.
TSK ve Jandarma Personeli İçin Özel Durumlar
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve Jandarma Genel Komutanlığı personeli için yer değiştirme, askeri disiplin ve garnizon statüleri çerçevesinde yürütülür. Subay ve Astsubay Atama Yönetmeliği, can güvenliği durumlarını “olağanüstü haller” kapsamında değerlendirir. Askeri personel için Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? sorusu, tehdidin kaynağına (terör mü, şahsi mi) göre şekillenir. Terör tehdidi durumunda atama derhal yapılır. Ancak şahsi husumetlerde, personelin garnizon değiştirmesi emir-komuta zinciri içinde değerlendirilir ve yaklaşık 30-60 gün sürebilir. Jandarma personeli için İçişleri Bakanlığı’nın yetkisi dahilinde süreç Emniyet teşkilatına benzer hızda ilerleyebilmektedir.
Dava Açılması Halinde Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer?
İdari başvurunun reddedilmesi veya 30 gün içinde cevap verilmemesi (zımni ret) durumunda, memurun İdare Mahkemesi’nde iptal davası açması gerekir. Bu aşama, sürecin yargısal boyutudur ve en çok merak edilen kısımdır.
Mahkeme aşamasında Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? konusu, “Yürütmeyi Durdurma” (YD) talebiyle doğrudan ilişkilidir. Dava dilekçesinde YD talep edildiğinde, mahkeme bu dosyayı “ivedi” olarak inceler. İdarenin savunma süresini kısaltır (örneğin 15 güne indirir). İyi hazırlanmış, delilleri tam (savcılık kararı, darp raporu vb.) bir dosyada İdare Mahkemesi, davanın esastan bitmesini beklemeden yaklaşık 30 ile 60 gün içinde Yürütmeyi Durdurma kararı verebilir. Bu karar çıktığında, idare 30 gün içinde memuru atamak zorundadır. Davanın esastan bitmesi ise 6 ay ile 1 yılı bulabilir, ancak YD kararı alındığı için memur bu sürede zaten güvenli yere atanmış olur.
2025 Tasarruf Tedbirleri ve Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? Analizi
2024 yılında yayınlanan ve etkileri 2025 yılında da devam eden Tasarruf Tedbirleri Genelgesi, kamuoyunda “tayinlerin durdurulduğu” yönünde yanlış bir algı oluşturmuştur. Ancak ilgili genelge ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleri incelendiğinde, personel harcamalarındaki kısıtlamaların “can güvenliği, sağlık ve zorunlu mazeretleri” kapsamadığı açıkça görülmektedir. Dolayısıyla, Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? endişesi taşıyan memurlar, tasarruf tedbirlerinin atamalarını engelleyeceği korkusuna kapılmamalıdır. Hukuken yaşam hakkı, mali tasarruf gerekçesiyle kısıtlanamaz. İdarelerin bu genelgeyi bahane ederek ret kararı vermesi, açıkça hukuka aykırılık teşkil eder ve İdare Mahkemeleri tarafından iptal sebebidir.
Süreci Hızlandıran Kritik Belgeler ve Deliller
Sürecin “ne kadar süreceği”, aslında dosyanın “ne kadar dolu olduğuna” bağlıdır. İdareyi ve mahkemeyi hızlı karar almaya iten belgeler şunlardır
- Cumhuriyet Başsavcılığı Koruma Kararı Sadece şikayet dilekçesi yeterli değildir; Savcılığın veya Aile Mahkemesinin verdiği 6284 sayılı yasa kapsamındaki koruma veya uzaklaştırma kararı, idarenin takdir yetkisini elinden alır.
- Mülki Amir (Vali/Kaymakam) Raporu İlgili birim amirlerinin (örneğin İlçe Emniyet Müdürü veya Okul Müdürü) “Personelin bu ilçede çalışması can güvenliği açısından risklidir” şeklindeki resmi yazısı, süreci haftalardan günlere indirir.
- Somut Tehdit Delilleri Tehdit mesajları, kamera kayıtları, darp raporları ve tanık tutanakları, soyut iddiaları somutlaştırır.
Özetle Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer?
Tüm veriler ve hukuki pratikler bir araya getirildiğinde; eğer idari başvuru eksiksiz yapılır ve idare ikna edilirse süreç 15-30 gün; idare reddeder ve dava açılırsa Yürütmeyi Durdurma kararı ile birlikte süreç 2-4 ay arasında sonuçlanmaktadır. Bu süreler, memurun hayatını doğrudan etkileyen maksimum bekleme süreleridir.
Sonuç ve Hukuki Destek
Kamu görevlilerinin maruz kaldığı can güvenliği tehditleri, beklemeye tahammülü olmayan acil durumlardır. İdarenin hantal işleyişi veya mevzuatı dar yorumlaması, telafisi imkansız zararlara yol açabilir. Makalemizde detaylandırdığımız üzere, Can Güvenliği Nedeniyle Tayin Ne Kadar Sürer? sorusunun cevabı, profesyonel bir hukuki süreç yönetimiyle minimize edilebilir.
Bu süreçte yapılacak en küçük usul hatası (örneğin yanlış makama başvuru, eksik delil, dava açma süresinin kaçırılması) haklıyken haksız duruma düşülmesine ve aylarca sürecek zaman kayıplarına neden olabilir. Özellikle büyükşehirlerdeki idari mahkemelerin iş yükü ve prosedürlerin karmaşıklığı göz önüne alındığında, sürecin uzman bir hukukçu ile takibi hayati önem taşır. Hukuki güvenliğinizi sağlamak ve süreci hızlandırmak adına, idari davalar konusunda yetkin bir Avukat İstanbul desteği almak, hem can güvenliğinizin hukuken tescili hem de bürokratik engellerin hızlıca aşılması için en sağlıklı yoldur. Unutmayın, yaşam hakkınız her türlü prosedürden değerlidir ve Avukat İstanbul arayışınızda doğru hukuki temsil, sizi güvenli bir geleceğe taşıyacak en önemli adımdır.
Sık Sorulan Sorular
Can güvenliği tayini isterken hangi ile atanacağımı seçebilir miyim?
İdare öncelikle aynı il sınırları içinde güvenli bir ilçe arar. Eğer risk tüm ilde mevcutsa, personel ihtiyacı olan ve güvenli olan başka bir ile atama yapar. Memur tercih belirtebilir ancak idare bu tercihle tam olarak bağlı değildir; öncelik “can güvenliğinin sağlanabileceği” herhangi bir yerdir.
Aday memurlar can güvenliği tayini isteyebilir mi?
Evet. Aday memurların yer değiştirmesi kural olarak yasak olsa da, can güvenliği ve sağlık mazeretleri bu kuralın istisnasıdır. Yaşam hakkı adaylık statüsünün üzerindedir.
Dava açarsam idare bana husumet besler mi?
Bu, memurların en büyük korkusudur. Ancak idari yargı yolu anayasal bir haktır. Dava açtığı için memura disiplin cezası verilmesi veya mobbing uygulanması ayrı bir suçtur ve tazminat sebebidir. Can güvenliği gibi haklı bir nedenle dava açmak, memurun sicilini bozmaz, aksine hak arama bilincini gösterir.
Özel sektörde çalışan eşimin can güvenliği nedeniyle ben tayin isteyebilir miyim?
Evet, yönetmelik “kendisinin, eşinin veya bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının” ifadesini kullanır. Eşinizin can güvenliğinin o şehirde tehdit altında olduğunu belgelerseniz, siz de memur olarak tayin hakkınızı kullanabilirsiniz.
Başvurum reddedildi, ne kadar sürede dava açmalıyım?
Ret kararının size tebliğ edildiği tarihten itibaren (veya 30 gün cevap verilmezse zımni ret tarihinden itibaren) 60 gün içinde İdare Mahkemesi’nde iptal davası açmalısınız. Bu süre hak düşürücüdür.
