Boşanma davası devam ederken davacı eşin davadan vazgeçmesi, hukuken “feragat” veya “davanın geri alınması” şeklinde ortaya çıkabilir. Halk arasında “boşanma davasından vazgeçmenin cezası” ifadesi, bu durumda karşılaşılacak sonuçların ne olduğuna dair merakın bir yansımasıdır. Aslında boşanma davasından vazgeçmenin doğrudan doğruya bir cezai yaptırımı yoktur; yani kimse sırf boşanma talebinden vazgeçti diye adli para cezası veya hapis cezası almaz. Ancak davadan vazgeçmenin birtakım hukuki ve mali sonuçları vardır. Bu bölümde, boşanma davasından vazgeçildiğinde ortaya çıkacak sonuçlar ve olası “ceza” sayılabilecek durumlar ele alınacaktır.
Davadan Vazgeçme (Feragat) Nedir ve Nasıl Yapılır?
Boşanma davasından vazgeçmek, davayı açan eşin boşanma talebini geri çekmesidir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre davacı, hüküm kesinleşinceye kadar davasını feragat edebilir (HMK m.307-310). Eğer boşanma davası açıldıktan sonra henüz duruşma yapılmamış veya davalı taraf cevap dilekçesini vermemişse, davacı davanın geri alınması yoluyla da vazgeçebilir ki bunun için davalının açık rızası gerekir. Ancak uygulamada boşanma davalarındaki vazgeçme genellikle feragat şeklinde olur. Feragat, davacının mahkemeye tek taraflı irade beyanıyla bildirdiği ve karşı tarafın onayına gerek olmayan bir işlemdir. Duruşmada sözlü olarak beyan edilebileceği gibi, dilekçeyle de sunulabilir. Feragat eden taraf, boşanma talebinden tamamen vazgeçmiş olur ve mahkeme davanın feragat nedeniyle reddine karar verir.
Vazgeçmenin Mali Sonuçları
Davadan vazgeçmenin en somut sonucu, davacı açısından yargılama giderleri yükümlülüğüdür. Feragat eden (davayı bırakan) eş, sanki dava kaybedilmiş gibi yargılama masraflarını üstlenir. HMK md. 311 uyarınca feragat, kesin hüküm gibi sonuç doğurur ve feragat eden taraf aleyhine vekalet ücretine ve tüm yargılama giderlerine hükmedilir. Bu kapsamda, davayı açarken ödenen harç ve gider avansı davacıya iade edilmez; ayrıca davalı taraf kendisi bir avukat tutmuşsa, avukatlık ücreti (tarifenin öngördüğü vekalet ücreti) davacıdan karşı tarafa ödenmek zorundadır. Örneğin davacı eş 400 TL başvuru harcı ödeyerek boşanma davası açmış ve süreç içinde vazgeçmişse, bu harç geri verilmez. Üstelik mahkeme, davalı için takdir edilen vekalet ücretini de davacıya yükler. Bu mali sonuçlar, davadan vazgeçmenin bir nevi cezası olarak değerlendirilebilir; zira davacı hem zaman hem para kaybetmiş olur.
Vazgeçmenin Hukuki Sonuçları ve Hak Kayıpları
Boşanma davasından vazgeçen taraf açısından bir diğer önemli sonuç, ileri sürülen boşanma sebeplerinin artık tekrar kullanılamayacak olmasıdır. Feragat, boşanma isteminden vazgeçme anlamına geldiği için, davacı o davada dile getirdiği olayları zımnen affetmiş veya tolere etmiş sayılır. Yargıtay’ın da çeşitli kararlarında vurguladığı üzere, feragat edenin boşanma iddiaları aynı evlilik içinde yeniden dava konusu yapılamaz. Dolayısıyla davadan vazgeçen eş, ileride fikrini değiştirip yeniden boşanma davası açmak isterse, önceki davada bahsettiği vakaları gündeme getirmesi halinde karşı taraf bunların affedildiğini ileri sürerek davanın reddini isteyebilir. Bu durum, davadan vazgeçmenin dolaylı bir “cezası” olarak düşünülebilir: Eş, belki de haklı olduğu bir konuda o an vazgeçtiği için, sonraki süreçte aynı gerekçeyi kullanma hakkını yitirebilir. Bu nedenle, boşanma talebinden vazgeçme kararı hafife alınmamalıdır.
Bunun yanı sıra, davadan vazgeçildiğinde evlilik birliği hukuken devam edeceği için, eşlerin mevcut durumları korunur. Örneğin davayı açan eş lehine mahkeme geçici tedbir nafakası bağlamışsa, feragat ile dava düştüğünde bu tedbir nafakası da kalkar. Varsa, boşanma davası nedeniyle alınmış koruma veya uzaklaştırma kararlarının durumu da yeniden değerlendirilmelidir; zira boşanma davasının yokluğunda, 6284 sayılı Kanun kapsamındaki tedbirler ayrı şartlara bağlıdır.
Karşı Tarafın Duruşu ve İtiraz Hakkı
Eğer davacı eş boşanma davasından vazgeçmek istiyor ancak davalı eş aslında boşanmakta kararlı ise, bu durum sürece farklı bir boyut kazandırır. Hukuken, davacı feragat ettiğinde davanın düşmesi için davalının onayı aranmaz; feragat tek taraflı bir haktır ve mahkeme bunu hükme bağlar. Ancak davalı eş boşanmak istiyorsa, davacının vazgeçmesi sonucu davanın bitmesini engellemek adına bir karşı dava açmış olması gerekirdi. Örneğin davalı eş de kendi adına boşanma talebinde (karşı boşanma davası) bulunmuşsa, davacı vazgeçse dahi davalının davası görülmeye devam eder. Bu durumda boşanma yargılaması, davalının açmış olduğu dava üzerinden sürer ve sonuçlanır. Şayet davalı eşin bağımsız bir davası yoksa ve davacı feragat etmişse, mevcut dava biter; davalı da evlilik birliğini sonlandırmak isterse artık kendisi yeni bir boşanma davası açmak zorunda kalacaktır. Bu senaryoda davadan vazgeçme, boşanmak istemeyen tarafa avantaj sağlarken boşanmak isteyen tarafa zaman kaybettirebilir.
Boşanma Davasından Vazgeçmenin Cezası Sonuç
Boşanma davasından vazgeçmenin doğrudan bir cezai müeyyidesi bulunmasa da, vazgeçen taraf bakımından çeşitli olumsuz sonuçları vardır. Davaya devam etmekten vazgeçen eş, ödediği harç ve masrafları geri alamaz ve çoğu durumda karşı tarafın avukatlık ücretini de ödemek durumunda kalır. Ayrıca vazgeçilen dava nedeniyle ileri sürülen boşanma nedenlerini hukuken bir daha kullanamama riski ortaya çıkar. Bunlar, bir anlamda vazgeçmenin “cezası” olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle, boşanma davasını geri çekme kararı almadan önce iyi düşünülmeli ve mümkünse bir hukuk uzmanına danışılmalıdır. Özellikle ciddi nedenlerle dava açmış bir eşin sırf geçici duygusal dalgalanmalarla davasını geri çekmesi, ileride pişmanlık yaratabilir. Bu süreçte İstanbul boşanma avukatı gibi aile hukuku alanında deneyimli bir avukattan destek almak, hem hak kayıplarını önlemek hem de doğru karar vermek açısından önemlidir. Unutulmamalıdır ki, bazen vazgeçmenin bedeli davayı sürdürmekten daha ağır olabilir. Dolayısıyla, İstanbul boşanma avukatı rehberliğinde hareket etmek, en doğru yolun belirlenmesine yardımcı olacaktır.
Boşanma Davasından Vazgeçmenin Cezası Sık Sorulan Sorular
Boşanma davasından vazgeçmenin cezası var mıdır?
Mahkeme size para cezası veya benzeri bir ceza vermez; ancak davadan vazgeçtiğiniz takdirde o ana kadar yapılmış olan yargılama giderleri sizin üzerinizde kalır. Ödediğiniz harçlar iade edilmez ve karşı tarafın avukatı varsa, vekalet ücretini ödemekle yükümlü olursunuz. Bunlar dışında, vazgeçmenin bir cezası olmamakla birlikte, bir sonraki soruda belirtilen hak kaybı durumu söz konusu olabilir.
Davadan vazgeçince aynı gerekçelerle bir daha dava açamaz mıyım?
Evet, önemli bir kısıtlama budur. Bir boşanma davasından feragat ettiğinizde, o davada ileri sürdüğünüz boşanma sebeplerini affetmiş sayılırsınız. Bu nedenle, daha sonra tekrar boşanma davası açarsanız, önceki vazgeçtiğiniz davadaki aynı olaylara dayanamazsınız veya dayansanız bile mahkeme bunları geçerli bir sebep olarak değerlendirmeyebilir. Ancak yeni ortaya çıkan veya feragatten sonra gerçekleşen olaylar varsa, elbette bunlara dayanarak yeniden dava açma hakkınız saklıdır.
Boşanma davasını geri çektim, sonra pişman oldum. Davayı yeniden devam ettirebilir miyim?
Eğer resmi olarak feragat dilekçenizi mahkemeye sunup davayı bitirdiyseniz, bu davayı yeniden canlandırmanız mümkün değildir. Feragat kararı kesinleştikten sonra dosya kapanır. Pişman olmanız halinde, maalesef aynı dosya üzerinden devam edemezsiniz; ancak yeni bir boşanma davası açabilirsiniz (tabii önceki feragatin yukarıda bahsettiğimiz kısıtlamalarını göz önüne alarak). Eğer davadan vazgeçme işlemi henüz mahkemece karara bağlanmadıysa, örneğin sadece eşinize “boşanalım davasını geri çekiyorum” dediniz ama resmi olarak feragat dilekçesi vermediyseniz, derhal bir avukatla görüşüp durumunuzu değerlendirin. Belki mevcut dosyada vazgeçme beyanından dönme imkanı bulunabilir, ancak bu oldukça teknik bir konudur ve istisnai hallerde mümkün olabilir.
Boşanma davasından vazgeçmek yerine ne yapılabilir?
Eğer eşinizle barıştıysanız ve davayı sonlandırmak istiyorsanız, davadan vazgeçmek (feragat) tabii ki mantıklı bir seçenektir. Ancak boşanma kararlılığınız tam değilse ve süreç içinde duygusal gelgitler yaşıyorsanız, hemen feragat etmek yerine davayı bir süre bekletmek (örneğin duruşmaları erteleme talebiyle süreci yavaşlatmak) daha makul olabilir. Zira feragat geri dönüşü olmayan bir adımdır. Ayrıca, anlaşmalı boşanmaya çevirmek de bir yoldur: Çekişmeli başladığınız davayı, eşinizle uzlaşırsanız anlaşmalı boşanma protokolü sunarak kısa sürede sonuçlandırabilirsiniz. Bu, tamamen vazgeçmekten farklı olarak evliliği sonlandırır ama uzlaşmayla olduğundan süreç yıpratıcı olmaz.
