Miras Ortaklığına Temsilci Atanması Ne Demek?
Bu makalemizde miras ortaklığına temsilci atanması hususunu sizlere açıklayacağız. Miras ortaklığına temsilci atanması hususu Türk Medeni Kanunu’nun madde 640/3’de düzenlenmiştir. Miras ortaklığına temsilci atanmasının amacı mirasçılar adına ve yararına terekenin idare ve temsil edilmesini sağlamaktır. Başka bir deyişle miras ortaklığına temsilci atanmasındaki maksat seçilecek bir kişi ile mirasçılar adına terekenin en uygun şekilde idaresini gerçekleştirmektedir. Dava konusu olarak sadece temsilci atanması istemi yeterlidir. Ayrıca terekeye temsilci atanması için istekte bulunanın belirli bir uyuşmazlık göstermesi gerekliliği bulunmamaktadır.
TMK madde 640/3: Mirasçılardan birinin istemi üzerine sulh hukuk mahkemesi, miras ortaklığına paylaşmaya kadar bir temsilci atayabilir.
Miras ortaklığına temsilci atanması davasında görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesi olup, yetkili mahkeme ise ölenin son yerleşim yeri mahkemesidir. Davacı mirasçılardan her biri olabileceği gibi davalı ise diğer mirasçılardır.
Miras Ortaklığına Temsilci Atanması Ne Zaman İstenebilir?
Miras ortaklığına temsilci atanması isteği paylaşmaya kadar yapılabilir. Miras ortaklığının paylaşılması ile birlikte terekedeki ortaklık sona ereceği için temsilci atanması işlemi yapılamaz. Eş deyişle miras ortaklığının paylaşılmasından sonra terekeye temsilci atanması talebinde bulunulması halinde bu isteme ilişkin dava reddedilecektir. Önemle belirtmek isteriz ki istekte bulunmadıkça sulh hakimi miras ortaklığına kendiliğinden temsilci tayin edemez.
Mirasçılardan Biri Temsilci Atanmasını İstemezse Ne Olur?
Mirasçılardan biri veya bir kaçı miras ortaklığına temsilci atanmasını istemeyebilir. Miras ortaklığına temsilci atanmasına ilişkin istek tüm mirasçıların korunmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle bir veya bir kısım mirasçıların miras ortaklığına temsilci atanması isteğine karşı çıkmaları temsilci atanmasını engellemez. Yani karşı çıkılması durumunda uygun bir temsilcinin tayini zorunludur. Netice olarak miras ortaklığına temsilci atanmasında mirasçıların tamamının rızasının varlığı aranmamakta olup, mirasçılar arasında fikir ve irade birliğinin bulunmasına gerek yoktur. Mirasçılardan biri bile istese, tereke henüz paylaşılmamış olduğu müddetçe temsilci atanması zorunludur. Tüm mirasçıların birlikte temsilci atanma istemine ihtiyaç yoktur.
Fakat önemle belirtmekte fayda var ki mirasçıların birlikte anlaşması halinde terekeyi birlikte idare edebilirler. Artık bu durumda temsilci atanmasına gerek bulunmamaktadır. Başka bir söylemle tüm mirasçılar ortaklığa dahil taşınır ve taşınmaz malların kullanma ve yararlanması bakımından paylaşmaya kadar geçerli olmak üzere oy birliği ile kendi aralarında anlaşarak sözleşme yapabilirler. Yapılacak bu sözleşme geçerli olup, böyle bir sözleşmenin yapılamayacağından bahisle bu sözleşmenin iptali istemiyle açılacak dava reddedilecektir.
Miras Ortaklığına Mirasçılardan Biri Temsilci Olarak Atanabilir Mi?
Mirasçılar arasında husumet ve menfaat çekişmesi olmadıkça mirasçılardan biri miras ortaklığına temsilci olarak atanabilir. Görüleceği üzere kural olarak mirasçılardan birinin miras ortaklığına temsilci olarak atanması mümkündür. Ancak diğer mirasçılarla menfaat çatışması olan kişinin atanması mümkün değildir. Mirasçılardan birinin miras ortaklığına temsilci atanmasından sonra mirasçılar arasında menfaat çatışmasının ortaya çıkması halinde tereke temsilcinin azli ve yeni temsilcinin tayin edilmesi için dava açılmalıdır. Çünkü yukarıda da açıkladığımız üzere miras ortaklığına temsilci atanmasındaki asıl amaç mirasçıların haklarının korunmasının sağlanmasıdır. Netice olarak temsilci ile mirasçılar arasında çekişme ve husumet bulunması atamaya engel bir sebeptir. Bunların yanında terekeye temsilci atayan sulh hukuk hakimi gerektiğinde tereke temsilcisinin değiştirilmesi yönünde karar verebilir.
Miras ortaklığına temsilci olarak atanmak sorumluluk gerektiren bir durumdur. Şöyle ki miras ortaklığına temsilci olarak atanan kişi vekalet hükümleri çerçevesinde hesap vermek ve sebep olduğu zararları karşılamakla yükümlüdür. Örneğin tereke temsilcisinin her ne kadar temsilcilikten istifa etme hakkı bulunsa da uygunsuz bir zamanda görevinden istifa etmesi durumunda doğacak zararlardan vekil gibi sorumludur. Terekeye temsilci atanan kişi miras ortaklığını temsil eder. Tereke temsilcisi miras ortaklığı adına dava açabileceği gibi bir davada davalı sıfatını da alabilir.
Miras Ortaklığına Birden Fazla Temsilci Atanabilir Mi?
Miras ortaklığına, ihtiyaç duyulması halinde birden fazla temsilci atanması mümkün olabilir. Burada önemli olan terekenin özellikleridir. Terekenin büyüklüğü ve nitelikleri dikkate alındığında gerektirmesi halinde birden fazla sayıda temsilci atanabilir.
Miras Ortaklığına Atanan Temsilcisinin Şahsına Yönelik Yapılacak İtirazlar
Miras ortaklığı temsilcisi özel kayyım niteliğindedir. Bu husus Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 24.02.2015 tarihli 2015/1671 E. 2015/1887 K. sayılı kararında ifade edilmiştir. Miras ortaklığına atanan temsilcinin şahsına yönelik itirazlarda bulunulabilir. Bu itiraza ilişkin yapılacak itiraz incelemesi TMK madde 422 uyarınca ilk olarak vesayet makamı olan sulh hukuk mahkemesine, sulh hukuk mahkemesinin kabul etmemesi durumunda denetim makamı olan asliye mahkemesine aittir. Bu nedenle miras ortaklığına atanan temsilcinin şahsına ilişkin yapılacak itirazlar temyiz incelemesine konu edilemeyecektir.
Miras Ortaklığına Tereke Temsilcisi Nasıl Atanır?
Miras ortaklığına tereke temsilcisi nasıl atanır? Miras ortaklığına temsilci atanmasının talep edilmesi halinde sulh hukuk mahkemesi hakimi tarafından duruşma yapılarak temsilci atanması zorunludur. Mahkemece dosya üzerinden inceleme yapılarak terekeye temsilci atanamaz. Çünkü temsilci atanmadan önce tüm mirasçıların mahkemece dinlenmesi ve delillerin toplanması gerekmektedir. Önemle belirtmek isteriz ki miras ortaklığına temsilci atanması ile ilgili dava hasımsız olarak açılamaz, aksi halde pasif dava ehliyeti yokluğundan dava reddedilir. Fakat terekeye temsilci atanması isteklerine ilişkin davanın hasımsız açılabileceği yönünde de görüşler bulunmaktadır. Miras ortaklığına temsilci atanması husu önemli hukuki detayları içerisinde barındırmaktadır. Bu nedenle temsilci atanmasında dikkat edilmesi gereken birtakım hususlar mevcuttur. Temsilci atanması davasında şu hususların göz önünde bulundurulması faydalı olacaktır:
- İstekte bulunan mirasçı mirasçılık belgesi ile mirasçı olduğunu ispat etmelidir.
- Terekede yalnızca bir mirasçı bulunuyor ise miras ortaklığına temsilci atanmasına gerek bulunmamaktadır.
- Miras ortaklığına atanacak temsilci, mirasın paylaştırılmasına kadar ki süre için atanmalıdır.
- Terekedeki mallar mirasçılar tarafından paylaşılmışsa miras ortaklığına temsilci atanması söz konusu olamaz.
- Mirasçılar birbirlerine karşı miras mallarından kaynaklı olarak dava açabilirler. Böyle bir durumda yani bir mirasçının öteki mirasçı hakkında dava açması için miras ortaklığına temsilci atanmasına gerek bulunmamaktadır. Örneğin paydaşlar arasında el atmanın önlenmesi davası, mirasçı paydaş tarafından açıldığında intifadan men olgusu oluşursa davanın kabulüne karar verilecektir. Ya da mirasçılardan biri izale-i şuyu dava açabilir. İzale-i şuyu davasının açılması durumunda da miras ortaklığına temsilci atanması zorunlu değildir. Böyle bir halde miras ortaklığı temsilcisinin davacı sıfatıyla dava açması aranmayacaktır. İzale-i şuyu davasına ilişkin yazdığımız İzale-i Şuyu Davası Ne Kadar Sürer ve İzale-i Şuyu Engelleme adlı makalelerimizi okumak için tıklayabilirsiniz.
Tereke Temsilcisinin Görevleri
Miras ortaklığına temsilci olarak atanan tereke temsilcisinin birtakım görevleri ve sorumlulukları bulunmaktadır. Bu görev ve sorumluluklar hem tereke temsilcisi açısından hem de mirasçılar açından oldukça önemlidir. Miras ortaklığına temsilci olarak atanan kişi, diğer mirasçıların muvafakatini almadan ortaklığı ilgilendiren davayı açar ve kendisine karşı hukişi, diğer mirasçıların muvafakatini almadan ortaklığı ilgilendiren davayı açar ve kendisine karşı husumet yöneltilerek dava açılabilir. Örneğin yargıtay bir kararında terekeye üçüncü kişilerin el atmasının önlenmesine karşı bir ortağın tek başına açtığı davanın yürütülebilmesi için ya tüm ortakların muvafakatinin alınması ya da terekeye bir temsilci atanması gerektiği yönünde bir karar vermiştir. (İBK 11.10.1982-3/2 Sayılı Kararı)
Temsilcinin terekeyi paylaştırma hakkı bulunmamaktadır. Temsilcilik görevi kişisel olup bir başkasına devredilemez. Temsilci tereke ortaklığının menfaatine uygun hareket etmelidir. Çünkü tereke temsilcisi tüm mirasçıların vekili konumundadır. Burada vekalet ilişkisi geçerli olduğundan tereke temsilcisi vekil gibi sorumlu olup mirasçılara hesap vermek zorundadır. Terekenin paylaştırılması akabinde terekeyi hak sahiplerine teslim etmek temsilcinin nihai görevidir. Miras ortaklığına atanan temsilcinin teslimde kusurunun bulunması halinde temsilci bundan sorumlu olacaktır.
Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bu makalemizde sizlere miras ortaklığına temsilci atanması hususunu ana hatlarıyla anlattık. Özetle miras ortaklığına temsilci tayini için dava açabilmek için birden fazla mirasçının var olması, istemin en az bir mirasçı tarafından yapılmış olması ve miras ortaklığının elbirliği mülkiyeti ile halen sürdürülüyor olması koşullarının bulunması gerekmektedir. Miras ortaklığına temsilci atanması husu önemli hukuki detayları içerisinde barındırmaktadır. Bu hukuki detayların gözden kaçırılmaması ve hak kaybına uğranmaması için dava açmadan önce uzman bir gayrimenkul hukuku avukatından destek alınmasını önermekteyiz. İstanbul’da faaliyet gösteren Çelik & Baştürk Hukuk Ve Danışmanlık Ofisimiz bünyesindeki gayrimenkul hukuku avukatlarına ile internet sayfamızdaki iletişim bilgileri kısmından ulaşabilirsiniz.
