Boşanma, evlilik birliğinin yasal olarak sona ermesi anlamına gelen ve beraberinde bir dizi hukuki süreci getiren önemli bir olaydır. Türkiye’de bu süreç, eşlerin karşılıklı anlaşmasıyla yürütülebileceği gibi, anlaşmazlık durumunda mahkeme kararıyla da sonuçlanabilir. Bu bağlamda, boşanmak için gerekli evraklar, izlenecek boşanma türüne (anlaşmalı veya çekişmeli) göre farklılık göstermektedir. Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanma ve boşanmanın sonuçları konusunda tam bir fikir birliğine vardığı hallerde tercih edilen, genellikle daha hızlı ve daha az maliyetli bir yöntemdir. Çekişmeli boşanma ise, eşlerin boşanma sebepleri veya boşanmanın mali sonuçları (nafaka, tazminat, velayet, mal paylaşımı vb.) üzerinde anlaşamaması durumunda başvurulan ve mahkemenin delilleri değerlendirerek karar verdiği bir süreçtir. Bu makalede, Türkiye’de boşanma davası için gerekli evraklar konusunu hem anlaşmalı hem de çekişmeli boşanma davaları açısından detaylı bir şekilde ele alacağız.
Boşanma sürecinde hangi yolu izleyeceğiniz, boşanmak için gerekli olan evraklar listesini doğrudan etkileyecektir. Bu nedenle, boşanma davası açmayı düşünen kişilerin, her iki boşanma türü arasındaki temel ayrımı ve her bir süreç için hangi belgelerin gerektiğini ayrıntılı olarak öğrenmesi önemlidir.
Her İki Boşanma Türü İçin Gerekli Temel Belgeler
Türkiye’de bir boşanma davası açarken, süreç ister anlaşmalı ister çekişmeli olsun, mahkemeye sunulması gereken bazı temel belgeler bulunmaktadır. Bu belgeler, davanın açılışı ve yürütülmesi için zorunludur. İşte her iki boşanma türü için de gerekli olan temel evraklar:
Boşanma Dilekçesi (Dava Dilekçesi) : Boşanma sürecini resmen başlatan bu belge, yetkili Aile Mahkemesine sunulur. Dilekçe, boşanmayı talep eden tarafın (davacı) ve karşı tarafın (davalının) kimlik bilgilerini içermeli ve boşanma talebini açıkça belirtmelidir. Dilekçede ayrıca, varsa müşterek çocukların bilgileri ve boşanma nedenleri de özetlenmelidir.
Nüfus Cüzdanı veya Pasaport Fotokopisi : Davacının (ve anlaşmalı boşanmalarda davalının da) kimliğini doğrulamak amacıyla, geçerli bir Türkiye Cumhuriyeti nüfus cüzdanının veya pasaportun net bir fotokopisi gereklidir. Bazı adliyelerde başvuru sırasında asıl belgenin ibrazı da istenebilir. Kimlik belgesinin güncel ve fotoğrafı olması önemlidir .
Evlilik Cüzdanı Fotokopisi : Eşler arasındaki evlilik birliğini kanıtlayan resmi belge olan evlilik cüzdanının bir fotokopisi dava dosyasına eklenmelidir. Evliliğin resmi olarak yapıldığını gösteren bu belge, boşanma sürecinin temelini oluşturur.
Avukat Vekaletnamesi (Avukatla Temsil Halinde) : Eğer davacı veya davalı davayı bir avukat aracılığıyla takip ediyorsa, avukata verilen noter onaylı vekaletnamenin aslı veya onaylı bir sureti mahkemeye sunulmalıdır. Vekaletname, avukatın müvekkili adına işlem yapma yetkisini gösterir.
Mahkeme Harçlarının Ödendiğine Dair Dekont : Boşanma davası açılırken, belirli bir miktar harç ödenmesi gerekmektedir. Bu ödemenin yapıldığını gösteren resmi dekontun (makbuz) dava belgelerine eklenmesi zorunludur. Bu dekont genellikle dilekçenin tevzi bürosuna sunulmasının ardından alınır. 2024 yılı itibarıyla belirlenen dava başvuru harcı 427,60 TL’dir.
Bu temel belgeler, Türkiye’de boşanmak için gerekli evraklar listesinin olmazsa olmazlarıdır ve her türlü boşanma davasının başlangıcı için gereklidir. Ancak, davanın anlaşmalı veya çekişmeli olması durumuna göre ek belgeler de sunulması gerekebilir.
Anlaşmalı Boşanmaya Özgü Belgeler
Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanmanın tüm şartları ve sonuçları üzerinde tam bir uzlaşmaya vardığı ve bu uzlaşmayı yazılı bir protokolle belgelediği bir süreçtir . Bu nedenle, anlaşmalı boşanma davalarında sunulması gereken en önemli ek belge Anlaşmalı Boşanma Protokolüdür.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü: Bu protokol, eşlerin boşanmanın mali sonuçları (tazminat, nafaka), varsa çocukların durumu (velayet, kişisel ilişki), mal paylaşımı ve diğer ilgili konularda vardıkları anlaşmayı detaylı bir şekilde içeren, her iki tarafça da imzalanmış bir belgedir . Protokolde bulunması gereken zorunlu unsurlar şunlardır :
- Boşanma Kararı: Eşlerin boşanma konusunda karşılıklı iradelerini ve evlilik birliğini sonlandırma isteklerini açıkça belirtmelidir . Yargıtay kararlarına göre, eşlerin boşanma iradeleri karar kesinleşinceye kadar geçerlidir .
- Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri (Varsa): Tarafların birbirlerinden maddi veya manevi tazminat talepleri olup olmadığını ve varsa miktarını içermelidir . Anlaşmalı boşanma sonrasında boşanma sebebine dayalı tazminat talep edilemez.
- Yoksulluk Nafakası ve İştirak Nafakası (Varsa): Yoksulluk nafakası talep eden tarafın ve müşterek çocuklar için iştirak nafakası miktarının ve ödeme koşullarının belirtilmesi gereklidir . Nafaka artış oranının da protokole yazılması önemlidir .
- Müşterek Çocukların Velayeti ve Velayeti Almayan Tarafın Çocuklarla Kişisel İlişkisi: Çocukların velayetinin hangi tarafa verileceği ve diğer tarafın çocuklarla ne şekilde kişisel ilişki kuracağı detaylı olarak düzenlenmelidir . Velayet düzenlemesi yapılırken çocuğun menfaatleri ön planda tutulmalıdır .
- Mal Paylaşımı Konusunda Anlaşma: Evlilik birliği içinde edinilen malların nasıl paylaşılacağına dair anlaşma açıkça belirtilmelidir . Taşınmazların, araçların ve diğer mal varlıklarının paylaşımı protokole dahil edilmelidir.
Protokol genellikle dava dilekçesiyle birlikte mahkemeye sunulur. Bazı kaynaklar protokolün üç nüsha halinde hazırlanması gerektiğini belirtir. Anlaşmalı boşanma protokolünün geçerliliği, mahkeme tarafından onaylanmasına ve boşanma kararının hüküm kısmında yer almasına bağlıdır.
Diğer Belgeler:
- Çocukların Doğum Belgesi Fotokopileri: Eğer müşterek çocuklar varsa, kimlik ve yaş bilgilerini teyit etmek için doğum belgelerinin fotokopileri sunulmalıdır.
- İkametgâh Belgesi: Tarafların güncel adres bilgilerini doğrulamak için istenebilir. Bu belge genellikle e-Devlet üzerinden temin edilebilir.
- Vesikalık Fotoğraf: Bazı durumlarda, her iki taraf için de yakın zamanda çekilmiş vesikalık fotoğraflar talep edilebilir.
- Gelir Belgesi: Nafaka talebi varsa, nafaka miktarının belirlenmesine yardımcı olmak için tarafların gelir belgeleri (maaş bordrosu, gelir beyannamesi vb.) sunulabilir.
- Mal Varlığına İlişkin Belgeler: Protokolde mal paylaşımı düzenleniyorsa, ilgili taşınır ve taşınmaz mallara ait resmi belgelerin (tapu, araç ruhsatı, banka hesap dökümleri vb.) fotokopileri eklenebilir.
Anlaşmalı boşanma davalarında, eşlerin en az bir yıl evli kalmış olması gerekmektedir . Bu süre şartı, anlaşmalı boşanmanın temel koşullarından biridir.
Çekişmeli Boşanmaya Özgü Belgeler
Çekişmeli boşanma davalarında, eşler arasında boşanma sebepleri veya sonuçları konusunda anlaşmazlık olduğu için, davanın temelini iddialar ve bu iddiaları destekleyen deliller oluşturur . Bu nedenle, çekişmeli boşanma davalarında sunulması gereken en önemli ek belge Boşanma Dilekçesinin kendisi ve bu dilekçede belirtilen iddiaları kanıtlayacak Delil ve Belgelerdir.
Boşanma Dilekçesi: Çekişmeli boşanma dilekçesi, sadece boşanma talebini değil, aynı zamanda boşanma nedenlerini (zina, hayata kast, kötü muamele, şiddetli geçimsizlik, terk, akıl hastalığı vb.) ve bu nedenlere dayanılarak talep edilen sonuçları (velayet, nafaka, tazminat, mal paylaşımı) detaylı bir şekilde içerir . Dilekçede, davacının iddialarının hangi delillerle ispatlanacağı da belirtilmelidir . Boşanma dilekçesi hazırlanırken Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 119. maddesinde belirtilen zorunlu unsurlara dikkat edilmelidir.
Delil ve Belgeler: Çekişmeli boşanma davalarında, davacının iddialarını desteklemek ve mahkemeyi ikna etmek için çeşitli deliller sunması gerekir . Bu deliller şunları içerebilir:
- Tanık Listesi: Davanın seyrine tanıklık edebilecek kişilerin adları, soyadları, adresleri ve T.C. kimlik numaralarını içeren bir liste . Tanıklar, evlilik birliği içinde yaşanan olaylara ilişkin görgülerini anlatabilirler .
- Yazılı Belgeler: Mektuplar, e-postalar, SMS mesajları, sosyal medya yazışmaları gibi iletişim kayıtları . Bu tür kayıtlar, eşler arasındaki ilişkiyi ve yaşanan sorunları kanıtlayabilir .
- Görsel ve İşitsel Kayıtlar: Fotoğraflar, videolar ve ses kayıtları (hukuka uygun olarak elde edilmiş olmaları şartıyla) . Özellikle aldatma veya şiddet gibi iddiaların ispatında önemli rol oynayabilirler .
- Finansal Belgeler: Banka hesap dökümleri, kredi kartı ekstreleri, tapu kayıtları, araç ruhsatları gibi mal varlığına ilişkin belgeler . Bu belgeler, mal paylaşımı ve ekonomik durumun tespiti için önemlidir .
- Sağlık Raporları: Özellikle şiddet veya akıl sağlığı gibi iddiaların olduğu durumlarda doktor raporları veya psikolojik değerlendirme raporları . Akıl hastalığına dayalı boşanma davalarında sağlık kurulu raporu zorunludur .
- Polis Kayıtları ve İfade Tutanakları: Eşler arasında daha önce yaşanmış adli olaylara ilişkin tutanaklar .
- Otel Kayıtları ve Seyahat Belgeleri: Aldatma iddialarını desteklemek için otel rezervasyonları, uçak biletleri gibi belgeler .
- Uzman Raporları: Çocukların velayeti gibi konularda pedagog, psikolog veya sosyal hizmet uzmanlarından alınan raporlar .
Çekişmeli boşanma davalarında, iddia sahibi tarafın bu iddialarını geçerli ve hukuka uygun yollarla elde edilmiş delillerle kanıtlaması esastır . Delillerin süresi içinde mahkemeye sunulması gerekmektedir .
Boşanma Dilekçesinin Önemi ve İçeriği
Boşanma dilekçesi, boşanma sürecinin resmi olarak başlatıldığı ve mahkemeye sunulan ilk önemli belgedir . Dilekçenin içeriği, davanın anlaşmalı veya çekişmeli olmasına göre farklılık gösterir, ancak her iki durumda da belirli zorunlu unsurları içermesi gerekir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 119. maddesine göre bir boşanma dilekçesinde bulunması gereken zorunlu bilgiler şunlardır :
- Mahkemenin adı. Yetkili mahkeme genellikle eşlerden birinin yerleşim yeri veya son altı aydır birlikte oturdukları yer mahkemesidir .
- Davacının ve davalının adı, soyadı ve adresleri.
- Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.
- Varsa, davacı avukatının adı, soyadı ve adresi.
- Davanın konusu ve/veya dava değeri (varsa).
- Davacının iddiasının dayanağı olan tüm vakıa ve olayların açık ve net özetleri. Boşanma nedenleri detaylı olarak açıklanmalıdır .
- İddia edilen her bir vakıanın hangi deliller ile ispat edileceği. Deliller açıkça belirtilmelidir .
- Dayanılan hukuki sebepler. Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddeleri belirtilmelidir.
- Açık bir şekilde davadaki talepler. Velayet, nafaka, tazminat gibi talepler net olarak ifade edilmelidir.
- Davacının veya avukatının imzası.
Anlaşmalı boşanma dilekçesinde, tarafların boşanma konusunda anlaştığı ve ekte sunulan protokole göre karar verilmesi talep edilir. Çekişmeli boşanma dilekçesinde ise, boşanma sebepleri detaylı olarak açıklanır, deliller belirtilir ve nafaka, velayet, tazminat gibi talepler açıkça ifade edilir. İyi hazırlanmış bir boşanma dilekçesi, davanın sağlıklı ilerlemesi için kritik öneme sahiptir.
Boşanma Başvurusunun Yapılması
Boşanma davası açmak için, hazırlanan boşanma dilekçesi ve tüm destekleyici belgeler yetkili Aile Mahkemesine sunulmalıdır . Eğer bulunulan yerde Aile Mahkemesi yoksa, başvuru Asliye Hukuk Mahkemesine (Aile Mahkemesi sıfatıyla) yapılabilir. Başvuru genellikle adliyelerde bulunan tevzi bürosu aracılığıyla gerçekleştirilir . Yetkili mahkeme genellikle eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son altı aydır birlikte oturdukları yer mahkemesidir . Başvuru sırasında gerekli mahkeme harçlarının ödenmesi zorunludur. Ödeme dekontu da başvuru evraklarına eklenmelidir. Anlaşmalı boşanmalarda, bazı kaynaklar eşlerin birlikte başvurmasını veya birinin başvurusu üzerine diğerinin kabul beyanını sunmasını önerir. Günümüzde, başvuru işlemleri UYAP vatandaş portalı üzerinden elektronik olarak da yapılabilmekte olup, bu işlem için e-imza gerekmektedir. Doğru yetkili mahkemeye başvurmak, sürecin sorunsuz ilerlemesi açısından kritik öneme sahiptir. Yanlış mahkemeye yapılan başvurular, davanın reddedilmesine veya gecikmelere yol açabilir.
Boşanma Sürecinde Avukatın Rolü
Boşanma davası açmak için avukat tutmak zorunlu olmamakla birlikte, özellikle çekişmeli boşanma davalarında bir boşanma avukatından hukuki destek almak şiddetle tavsiye edilir . Bir avukat, boşanma dilekçesinin veya anlaşmalı boşanma protokolünün hazırlanması, gerekli belge ve delillerin toplanması ve düzenlenmesi, yasal prosedürlerin ve sürelerin takibi, mahkemede temsil ve müzakerelerde rehberlik gibi birçok konuda yardımcı olabilir . Özellikle çekişmeli boşanma davalarında, hukuki karmaşıklıklar ve anlaşmazlıklar söz konusu olduğunda, bir avukatın uzmanlığı davanın en iyi şekilde sonuçlanmasına yardımcı olabilir . Avukatla temsil durumunda, mahkemeye avukatı yetkilendiren bir vekaletname sunulması gereklidir . Deneyimli bir boşanma avukatı, süreci önemli ölçüde kolaylaştırabilir, olası hataları en aza indirebilir ve özellikle anlaşmazlıkların olduğu durumlarda müvekkilinin haklarını en iyi şekilde koruyabilir.
Boşanma Davası İçin Gerekli Evraklar Sonuç
Türkiye’de boşanmak için gerekli evraklar, boşanmanın anlaşmalı mı yoksa çekişmeli mi olduğuna bağlı olarak farklılık göstermektedir. Anlaşmalı boşanma için, tüm konularda mutabakatı içeren imzalı bir Anlaşmalı Boşanma Protokolü en önemli belgedir. Çekişmeli boşanma için ise, boşanma sebeplerini detaylandıran bir Boşanma Dilekçesi ve bu iddiaları destekleyecek deliller hayati önem taşır. Her iki boşanma türünde de, boşanma dilekçesi, kimlik fotokopisi, evlilik cüzdanı fotokopisi ve mahkeme harcı ödeme dekontu gibi temel belgeler gereklidir. Başvurunun doğru Aile Mahkemesine yapılması ve sürecin titizlikle takip edilmesi önemlidir. Hukuki süreçlerin karmaşıklığı göz önüne alındığında, özellikle çekişmeli boşanma davalarında deneyimli bir İstanbul boşanma avukatından destek almak, hak kayıplarını önlemek ve sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlamak açısından büyük önem taşır. Unutulmamalıdır ki, her boşanma davası kendine özgüdür ve boşanmak için gerekli evraklar ve süreçler, davanın özel koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, doğru ve güncel bilgi almak için bir İstanbul boşanma avukatına danışmak en doğru adım olacaktır.
Boşanma Davası İçin Gerekli Evraklar Sık Sorulan Sorular
Anlaşmalı boşanma için en az ne kadar süre evli kalmak gerekir?
Anlaşmalı boşanma davalarında, eşlerin en az bir yıl evli kalmış olması gerekmektedir .
Çekişmeli boşanma davası açmak için herhangi bir evlilik süresi şartı var mıdır?
Hayır, çekişmeli boşanma davası açmak için herhangi bir evlilik süresi şartı bulunmamaktadır .
Anlaşmalı boşanma protokolünde hangi konular yer almalıdır?
Anlaşmalı boşanma protokolünde boşanma iradesi, maddi ve manevi tazminat talepleri (varsa), yoksulluk ve iştirak nafakası (varsa), müşterek çocukların velayeti ve kişisel ilişkisi, mal paylaşımı konusunda anlaşma ve diğer ilgili hususlar yer almalıdır .
Çekişmeli boşanma davasında hangi tür deliller sunulabilir?
Çekişmeli boşanma davalarında tanık listesi, yazılı belgeler (mektup, e-posta, SMS), görsel ve işitsel kayıtlar (fotoğraf, video, ses kaydı), finansal belgeler (banka hesap dökümü, tapu), sağlık raporları, polis kayıtları gibi çeşitli deliller sunulabilir .
Boşanma davası nerede açılır?
Boşanma davası, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son altı aydır birlikte oturdukları yerdeki Aile Mahkemesinde açılır. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi (Aile Mahkemesi sıfatıyla) yetkilidir .
Boşanma kararının nüfusa işlenmesi ne kadar sürer?
Boşanma kararının kesinleşmesinin ardından mahkeme tarafından nüfus müdürlüğüne bildirim yapılır ve genellikle birkaç iş günü içinde nüfus kayıtlarına işlenir . Bu süreç, mahkemenin ve nüfus müdürlüğünün iş yoğunluğuna göre değişebilir.
Yurt dışında alınan boşanma kararı Türkiye’de geçerli midir?
Yurt dışında alınan boşanma kararları doğrudan Türkiye’de geçerli değildir. Bu kararların Türkiye’de hüküm ifade edebilmesi için Türk mahkemeleri tarafından tanınması ve tenfiz edilmesi gerekmektedir . Ancak, belirli şartlar altında konsolosluklar aracılığıyla da tescil işlemi yapılabilir .
Boşanma davası açmak için avukat tutmak zorunlu mudur?
Hayır, boşanma davası açmak için avukat tutmak zorunlu değildir. Ancak, özellikle çekişmeli boşanma davalarında hukuki destek almak, hakların korunması açısından önemlidir .
Boşanma davası ne kadar sürer?
Anlaşmalı boşanma davaları genellikle tek celsede sonuçlanabilirken ve ortalama 1 ay sürebilir . Çekişmeli boşanma davaları ise, davanın karmaşıklığına ve delillerin toplanma sürecine bağlı olarak birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir .
Boşanma davası dilekçesinde hangi bilgiler bulunmalıdır?
Boşanma davası dilekçesinde mahkemenin adı, tarafların kimlik ve adres bilgileri, davacının T.C. kimlik numarası, varsa avukat bilgileri, davanın konusu, boşanma nedenleri, deliller, hukuki sebepler, talepler ve davacının veya avukatının imzası bulunmalıdır.
